Alle acties die we ondernemen om veiligheid, toegankelijkheid en betrouwbaarheid te waarborgen, vloeien voort uit onze persoonlijke en maatschappelijke waarden. Denk aan het locken van laptops door docenten als ze deze onbeheerd achterlaten tijdens de pauze, om de privacy te garanderen en datalekken te voorkomen. Of het inleveren van devices door leerlingen aan het begin van een toets, om te voorkomen dat de toets morgen online staat en de tweede groep een oneerlijk voordeel heeft.
Wet- en regelgeving is een vertaling van hoger liggende idealen. Wanneer een bestuur hieraan wil voldoen, kan het dus heel waardevol zijn om te kijken naar de waarden achter die idealen. Natuurlijk wil een bestuur hoge boetes voorkomen, maar wat schuilt er nog meer achter? Waarom is het écht belangrijk om aan de regels te voldoen? Dan gaat het er bijvoorbeeld om dat we als maatschappij de veiligheid van minderjarigen willen bewaken. Dat we er waarde aan hechten dat zij hun autonomie bewaren en gelijke kansen hebben.
Ict-voorwaarden naleven voelt als een opgave
Wanneer de waarde achter de regels wordt gezien, gaan de regels meer leven, licht Erwin Bomas, senior adviseur ethiek bij Kennisnet, toe. “Regels zijn vertalingen van achterliggende waarden. Als regels alleen maar naar de letter worden nageleefd zonder de geest erachter te begrijpen, zie je al snel dat mensen ze maar matig naleven.” Een jaarlijkse opfriscursus maakt mensen wel weer even bewust van de regels en dan houden ze zich er tijdelijk weer aan, om vervolgens snel weer in de vergetelheid te raken.
Het helder maken van waarden geeft richting aan het gesprek en de keuzes die u moet maken over ict-voorwaarden
Dit is wanneer waarden perspectief bieden. “Wanneer mensen begrijpen waarom de regels er zijn, waarom het zo belangrijk is dat ze nageleefd worden en ze zien dat de regels passen bij waarden die ze zelf hooghouden, dán is het naleven van regels niet meer zo moeilijk”, aldus Bomas. Dit geldt voor alle lagen van de organisatie: van het bestuur tot aan de docenten. Het helder maken van waarden geeft richting aan het gesprek en de keuzes die u moet maken over ict-voorwaarden. “Als je weet dat bepaalde VR-brillen vragen om een account bij een platform dat niet bekendstaat om het waarborgen van privacy, verspil je tijd er dan niet aan en ga op zoek naar een alternatieve leverancier.”
Ethische waarden achter ict-regeltjes
Wanneer iedereen in de organisatie begrijpt dat de regels bestaan om kinderen met een goede basis de wereld in te laten gaan, worden ze niet langer enkel als lastig ervaren. Dan is een laptop locken vanzelfsprekend. Want als er gevoelige informatie van een kind op straat komt te liggen, kan dat een negatieve invloed hebben op zijn of haar carrière of privéleven. Het is dan niet meer dan logisch dat de ict-infrastructuur haarfijn geregeld moet zijn. Dan gaat het niet langer over ict-voorwaarden, maar over voorwaarden voor goed onderwijs. Zoals de PO-Raad schrijft: “Toch is risico’s afdekken slechts één aspect. Het gaat om het scheppen van de juiste omstandigheden voor leren, en daar heeft een school werkende en veilige ict voor nodig.”
Aan de slag met ict-beleid vanuit waarden
Door uw ict-beleid te verbinden aan de achterliggende waarden, kunt u uw team eenvoudig het belang van het beleid helder maken. Wanneer een beleid vanuit waarden ontwikkeld en gecommuniceerd wordt, dan motiveert dat iedereen die ermee te maken heeft om er consequent mee om te gaan. Zie de voorwaarden voor ict-beleid niet als een afvinklijstje, maar kijk ernaar vanuit verantwoordelijkheid en waarden.
- De WaardenWijzer biedt een gemeenschappelijke taal voor het voeren van een dialoog over digitalisering in het onderwijs waarin waarden het startpunt zijn. In de WaardenWijzer vindt u voorbeelden die laten zien dat er al een goede basis ligt voor regie op waarden.
- Wilt u verder invulling geven aan uw ict-verantwoordelijkheden, ga dan aan de slag met ‘Inzicht in ict-voorwaarden’.