Remco Pijpers
Digitale geletterdheid is belangrijk. Naar verwachting krijgt Nederland in 2021 een nieuw curriculum waar digitale geletterdheid een vast onderdeel van is. Maar hoe is digitale geletterdheid in andere landen geregeld, bijvoorbeeld in Zweden? Wat kan Nederland hiervan leren?
Met ingang van het schooljaar 2018 werkt het Zweedse onderwijs met een nieuw curriculum. Digitale geletterdheid is een vast onderdeel. Zweden kiest ervoor digitale geletterdheid geïntegreerd in het curriculum voor het primair en voortgezet onderwijs (po en vo) op te nemen. Digitale vaardigheden komen bijna overal in terug en dus niet als apart vak. Alle leerlingen krijgen dan les in digitale vaardigheden.
De werkgroep die verantwoordelijk is voor digitale competenties in het Zweedse curriculum, definieert 4 uitgangspunten:
De inhoud van het onderwijs en leerdoelen zijn landelijke vastgelegd in een leerplan. Dit leerplan is herschreven.
Digitale vaardigheden zijn zeer specifiek ingevuld: opgebouwd per schooltype en leerjaar en overal in geïntegreerd.
Wat valt op?
Al heel jong worden leerlingen op school vertrouwd gemaakt met de wereld van technologie. In de onderbouw begint dat op een eenvoudige manier, bijvoorbeeld door bekend te worden met een computer: wat is een computer en hoe zit een computer in elkaar?
In een later stadium, wanneer leerlingen wat ouder zijn (12 – 16 jaar), leren zij technologische netwerken begrijpen.
Daarnaast leren leerlingen programmeren. Niet alleen om meer kans te maken op een baan, maar ook om technologie te begrijpen en de baas te zijn, in plaats van dat technologie de leerling de baas is.
Digitale geletterdheid is geïntegreerd in het taalonderwijs. Bij de moedertaal en andere talen leren leerlingen onder meer over ‘online lezen’. Leerlingen leren om leesstrategieën eigen te maken om zo teksten uit verschillende (digitale) media te kunnen begrijpen, interpreteren en vergelijken. Dat is meer dan goed kunnen zoeken op internet en online bronnen vergelijken: de bekende informatievaardigheden.
Het nieuwe Zweedse curriculum omvat meer dan alleen aandacht voor technologie en economie. Zo is er ook volop aandacht voor het culturele perspectief en de creatieve kant van mediawijsheid. Dit is ook een belangrijke pijler in de definitieve van SLO, het Expertsiecentrum Leerplanontwikkeling.
Aandacht voor het culturele perspectief en de creatieve kant van mediawijsheid wordt misschien nog wel belangrijker gevonden. Zo leren leerlingen bijvoorbeeld hoe muziek wordt gebruikt in verschillende media, zoals in films en games. Ook krijgen zij les in beeldgeletterdheid.
Op deze manier bereiden scholen leerlingen voor op een technologisch georiënteerde samenleving met nieuwe prioriteiten op de arbeidsmarkt. In die context moet iedereen digitale tools en media kunnen toepassen.
Voor de Zweden is het sociaal-maatschappelijke perspectief op digitale geletterdheid een belangrijk onderdeel van het curriculum. Omgaan met digitale technologie vraagt om een kritische, verantwoordelijke levenshouding, met oog voor verschillende perspectieven.
Leerlingen leren nadenken over normen en waarden die horen bij een democratische samenleving. Dus ook hoe ze zich verantwoordelijk gedragen op sociale media volgens die normen en waarden.
Daarnaast wordt er ingegaan op etniciteit en genderrollen: hoe worden deze aspecten uitgedrukt in media en popcultuur?
Wat kan Nederland leren van de Zweden op het gebied van digitale geletterdheid?
Bedrijven als Spotify en Skype inspireren. Ze zijn een voorbeeld van waar ondernemerschap toe kan leiden. Zweedse scholen framen ondernemerschap niet in enge, economische zin, maar plaatsen dat in de brede context van het leven, leren en werken. Zelfexpressie doet er ook toe. Gebruik dit perspectief daarom bij de ontwikkeling van uw visie op digitale geletterdheid.
De Zweden integreren digitale geletterdheid in alle leerinhouden. Op scholen in Stockholm komt dat nu al op mooi tot uitdrukking: hier wordt onderwijs met digitale media betekenisvol gemaakt.
Als Nederlandse school serieus aan de slag met digitale geletterdheid? Begin dan met taal- of rekenonderwijs. Hoe kunt u bestaande kaders op een logische manier digitaal ‘verlengen’?
Meer lezen over digitale geletterdheid in Zweden? Lees de publicatie ‘Digitale geletterdheid in Zweden’ onderaan deze webpagina.
Andere verschenen landen:
Digitale geletterdheid is belangrijk. Naar verwachting krijgt Nederland in 2021 een nieuw curriculum waar digitale geletterdheid een vast onderdeel van is. Maar hoe is digitale geletterdheid in andere landen geregeld, bijvoorbeeld in Zweden? Wat kan Nederland hiervan leren?