Scholen maken hun leerlingen al heel lang digitaal vaardig, maar het gebeurt vaak ad hoc. Ze nemen bijvoorbeeld deel aan Mediamasters in de Week van de Mediawijsheid, geven les in informatievaardigheden of ze inspireren leerlingen en leraren met een mentorles of een DigiDoener.
Gelukkig groeit het aantal scholen dat lijn aanbrengt in onderwijs van digitale geletterdheid, zoals Vrijeschool Widar in Delft en Openbaar Onderwijs Groningen. Deze scholen zien dat losse lessen onvoldoende zijn.
Om leerlingen echt digitaal geletterd te maken, is meer nodig. Integratie in bestaande vakken ligt voor de hand. Zoals je leerlingen de opdracht geeft om een brief te schrijven bij Nederlands, zou het ook normaal moeten zijn om een mail op te stellen en te leren over de ins en outs van communiceren via internet.
Integratie in taalonderwijs
De koppeling tussen taalonderwijs en digitale geletterdheid is een logische. Goed kunnen lezen helpt leerlingen ook digitaal beter hun weg te vinden. Uit onderzoek blijkt dat goede lezers vaker relevante hyperlinks selecteren dan zwakke lezers. Leerlingen die laaggeletterd zijn, zijn dus waarschijnlijk ook digitaal laaggeletterd.
Bovendien moeten leerlingen ook hypermedia leren ‘lezen’. Dat gaat het gros moeilijk af. Door digitale geletterdheid een plek te geven in het taalonderwijs werken leerlingen aan hun taalvaardigheid en hun digitale geletterdheid.
Digitale geletterdheid en taal in Zweden
De Zweedse school Arstaskolan laat mooi zien hoe de combinatie van taal en digitale geletterdheid in de praktijk samenkomt. De schrijfsels van leerlingen krijgen een plek in de online bibliotheek van de school. Schrijven vormt de basis, maar leerlingen leren ook hun verhalen in een tekstverwerker te zetten, te voorzien van plaatjes en te publiceren. Bovendien reageren ze op verhalen van anderen. Leerlingen werken aan praktische digitale vaardigheden, maar reflecteren ook op wat het betekent om een tekst met de hele wereld te delen.
Kortom: lezen en schrijven, op moderne leest geschoeid. Het uitgangspunt: digitale geletterdheid kost geen extra tijd, maar is een integraal onderdeel van het lesprogramma. Met een mooie bijvangst volgens de Zweden: sommige leerlingen zijn nog gemotiveerder om te schrijven, met een plek op internet voor hun verhaal in het verschiet.
3 tips om te starten met digitale geletterdheid en taal
Hoe kunnen scholen aan de slag? Is het echt zo simpel? Nee. Onderzoek over hoe we digitale geletterdheid en taalonderwijs kunnen integreren, staat nog in de kinderschoenen. De scholen die het al doen, zijn zeldzaam en delen hun best practises nog niet online.
Toch kunnen scholen al starten. Wij geven 3 tips.
1. Maak van digitale geletterdheid prioriteit in het strategisch beleidsplan, met de nadruk op geletterdheid
Programmeren is leuk en experimenteren met robots ook . Maar een stevige basis in digitale geletterdheid, verankerd in taalonderwijs, is belangrijker. Maak er een prioriteit van en benoem dit in het strategisch beleidsplan. Ict-basisvaardigheden en digitale informatievaardigheden horen daar ook bij.
Bronnen om uit te putten, zijn:
- het Handboek Digitale Geletterdheid. Hierin vertelt pionier Jeroen Clemens over ‘online geletterdheid’ (pagina 70)
- de podcasts met Natascha Notten en Maarten Sprenger
- de oratie van prof. dr. Eliane Segers, hoogleraar lezen en nieuwe media aan de Universiteit Twente
2. Aan de slag met een leerlijn digitale geletterdheid? Leg de link met ‘taal’
Werkt u met een leerlijn digitale geletterdheid, of bent u van plan er zelf een te ontwikkelen? Leg daarin de link met taal. Bekijk voor inspiratie het voorstel van het ontwikkelteam Digitale Geletterdheid, dat valt onder Curriculum.nu. Met name de ‘bouwstenen’ 1 tot en met 4 kunnen helpen. Lees ook de lestips op de weblog van Jeroen Clemens.
3. Werk samen met andere scholen
Een aantal schoolbesturen in het po en vo heeft de ambitie om digitale geletterdheid te verbinden met taal en werkt samen. De scholen ontwikkelen met elkaar en met bibliotheken lessen. Samen spreken zij met educatieve uitgevers over het opnemen van digitale geletterdheid in de taalmethoden.
Ook samenwerken met andere scholen?
Wilt u ook met andere scholen en educatieve uitgevers samenwerken om digitale geletterdheid te integreren in uw taalonderwijs? Neem contact op Kennisnet support via support(vervang deze tekst met @ teken)kennisnet.nl onder vermelding van ‘digitale geletterdheid en taal’.