Leraar, hoe zorgt u voor professionalisering van ict-bekwaamheid?

Leraar, onderwijsassistent

Onder de ‘leraar’ verstaan we iedereen op school die onderwijs verzorgt en daarmee verantwoordelijk is voor het primaire proces. In de praktijk is dat naast de leraar mogelijk ook de leraar in opleiding of de (technisch) onderwijsassistent.

Ict-bekwaamheden van de leraar

Het gaat in deze handreiking over de 16 ict-bekwaamheden van de leraar. Zij vormen de leidraad om zelf aan de slag te gaan met een doordachte aanpak van ict op school. En zij zijn de basis om het gesprek te starten over ict-bekwaamheid.

Gespreksonderwerpen en gespreksvragen

Deze handreiking biedt u handvatten om met hoofdvragen en bijbehorende deelonderwerpen het gesprek aan te gaan over ict-bekwaamheid. Voor deze dialoog hebben we een overzicht gemaakt van mogelijke gespreksonderwerpen en gespreksvragen per sleutelfiguur. De antwoorden verschillen per school en per team. In deze handreiking vindt u verwijzingen naar praktijkvoorbeelden, onderzoeken, wetenschappelijke bronnen en andere artikelen die helpen om tot een antwoord te komen.

Ons advies is om uw eigen weg te kiezen, onderwerpen te selecteren die in uw schoolorganisatie leven en die met alle betrokkenen te onderzoeken. De vragen van de leraar over ict-bekwaamheid vormen altijd het startpunt. Heeft u een andere rol op school, kijk dan ook naar de vragen die passen bij uw eigen rol.

De gespreksonderwerpen zijn geordend aan de hand van diverse thema’s:

• Onderwijsleerproces en onderwijsvisie: over de inzet van ict in het primaire proces, zoals pedagogiek, didactiek, onderwijsinhoud, digitale geletterdheid.
• Organisatie en afspraken: over het organiseren van het onderwijs, zoals taakverdeling bij professionalisering en sturingsfilosofie, teamontwikkeling en leren van elkaar, faciliteren van professionalisering.
• Ict en omgeving: over maatschappelijke ontwikkelingen en het participeren in externe netwerken.
• Eigen professionalisering: over de inzet van ict voor de eigen professionalisering.

Daarnaast behandelen we bij deze onderwerpen vier specifieke beleidsthema’s die voor de meeste scholen urgent zijn: gelijke kansen, digitale geletterdheid, veiligheid en AVG (informatiebeveiliging).

Hierna vindt u de hoofdvragen, onderwerpen, gespreksvragen en achtergronden bij mogelijke antwoorden.

Visie en onderwijsleerproces

Hoofdvraag 1a. Hoe verbindt u vakinhoud, pedagogiek en didactiek aan technologie?

Leren en lesgeven kan veranderen als daar ict aan wordt toegevoegd. Daarvoor is kennis nodig van de pedagogische en didactische mogelijkheden en beperkingen van ict-toepassingen in relatie tot effectief leren en lesgeven.

Onderwerp 1.1 De waarden van de school in relatie tot pedagogisch en didactisch handelen rond ict

Iedere school heeft haar eigen karakter, waarden, visie, missie, doelstellingen en uitgangspunten. Een school is bovendien openbaar, bijzonder of algemeen bijzonder van aard. De aard van een school heeft invloed op de pedagogische en didactische keuzes die u kunt maken voor uw lessen. Daarmee heeft het ook invloed op of, en hoe u ict daarbij inzet en welke kennis daarvoor nodig is.

Ict-bekwaamheid 1: de leraar kent de mogelijkheden en beperkingen van ict in relatie tot pedagogische en didactische uitgangspunten van de school.

Tips voor het gesprek

• Bespreek hoe de kenmerken (aard, visie, missie) van de school zich verhouden tot de pedagogische en didactische keuzes bij de inzet van ict in het onderwijs. Lees bijvoorbeeld het artikel ‘Het prachtige risico van onderwijs’.
• Ict kan gewenst zijn om bepaalde doelen te bereiken (zoals hogere leeropbrengsten), maar is ethisch gezien misschien niet altijd verantwoord, bijvoorbeeld omdat ict-inzet de vrijheid van leerlingen niet vergroot maar verkleint. Lees het Ethiekkompas van Kennisnet.
  

Onderwerp 1.2 Een veilige en motiverende leeromgeving

Een veilige en motiverende (digitale) leeromgeving is een leeromgeving waar alle leerlingen zich welkom voelen en zich vrij voelen om fouten te maken, hun mening te geven en hun kennis, vaardigheden en gedrag te onderzoeken en te delen. 

Ict-bekwaamheid 2: de leraar kent het belang van een veilige en motiverende leeromgeving voor de leerling en maakt hierbij de juiste keuze voor ict-toepassingen.

Tips voor het gesprek 

• Lees de leidraad over het omgaan met het online verspreiden van ongewenste beelden en bespreek hoe hoe u risico’s op sociaal isolement en onveiligheid op het internet kunt bespreken. Maak afspraken over de digitale inzet van middelen voor leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeften en zorg dat het contact met ouders over het sociaal-emotioneel welbevinden veilig wordt georganiseerd.
• Praat met leerlingen over ongewenst digitaal gedrag. Lees hierover bijvoorbeeld het artikel ‘Kom in actie tegen online shaming’.

Onderwerp 1.3 Technologie en e-didactiek gebruiken om leerlingen uw vak te leren

Technologie kan uw pedagogiek en didactiek ondersteunen en versterken: e-didactiek. 

Ict-bekwaamheid 3: de leraar kan de inhoud van zijn vak en de (vak)didactiek relateren aan de juiste inzet van ict.

Tips voor het gesprek

• Bespreek: wat zijn de (vak)didactische principes van waaruit we lesgeven en waarmee we effectief leren ondersteunen?
• Bereid samen met collega’s onderwijs met ict voor en evalueer dat met elkaar. 
• Zorg dat, ondanks of dankzij de digitale middelen in het onderwijs, er voldoende structuur, duidelijkheid en ondersteuning is.
• Om technologie in het onderwijs te evalueren, kunt u het raamwerk uit SAMR-model hanteren.

Onderwerp 1.4 Technologie gebruiken om leerlingen te leren leren

Leerlingen voorbereiden op een leven lang leren vraagt om de ontwikkeling van metacognitieve kennis en vaardigheden, zelfstandig leren en werken, zelfregulatie, leerstrategieën enzovoort. Aandacht voor deze ontwikkelingen als voorwaarde bij het leren met ict vraagt om leraren die daar kennis van hebben.

Ict-bekwaamheid 4: de leraar heeft aandacht voor ontwikkeling van metacognitieve kennis en vaardigheden van de leerling die een voorwaarde zijn voor leren met ict.

Tips voor het gesprek

• Bepaal met elkaar: als we leerlingen de gelegenheid geven zelfstandig te werken, zien we dit dan als voorwaarde of als doel?
• Bespreek: hoe zorgen we ervoor dat leerlingen met aandacht de les kunnen volgen en dat ze op een goede manier (leren) omgaan met digitale afleiding?
• Onderzoekers geven aan dat het voor toekomstbestendig leren van belang is dat leerlingen vaardigheden ontwikkelen die hen in staat stellen om hun kennis zelf te verbreden en verdiepen, om zelf innovatief na te denken en boven de stof te staan. Lees hierover het interview ‘Investeer in een goede basis’ met Paul Kirschner of beluister de podcast.
  

Onderwerp 1.5 De technologische toepassingen, innovaties en ontwikkelingen uit uw vakgebied

Ieder vak- en leergebied kent in de praktijk zijn eigen technologische ontwikkelingen. Leerlingen leren niet alleen hun vak, maar maken ook kennis met specifieke technologieën. Het is belangrijk die vakontwikkelingen een plaats te geven in het onderwijs. 

Ict-bekwaamheid 5: de leraar is en blijft op de hoogte van de technologische ontwikkelingen in zijn vakgebied.

Tips voor het gesprek

• Bespreek met collega’s: welke technologische toepassingen uit de vak- en leergebieden die we onderwijzen willen we gebruiken in ons onderwijs en met welke overwegingen? Lees hiervoor het artikel ‘De belangrijkste technologische trends in het onderwijs’ en bekijk de korte video.
• TPACK staat voor Technological Pedagogical Content Knowledge. Het gaat over de specifieke deskundigheid van de leraar om de kennis en de vaardigheden die bij een vak horen, op een aantrekkelijke en begrijpelijke manier te presenteren aan de leerling met behulp van ict. TPACK kunt u gebruiken om onderwijs met ict voor te bereiden en te evalueren.

Digitale geletterdheid

Hoofdvraag 1b. Hoe integreert u digitale geletterdheid in het onderwijs?

Leerlingen zijn digitaal geletterd als ze bewust, verantwoordelijk, kritisch en creatief gebruik kunnen maken van digitale technologie, media en andere technologieën. Deze media en technologieën zijn nodig om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse én toekomstige informatiesamenleving.

Onderwerp 1.6 Digitale geletterdheid geïntegreerd of als vak aanbieden

Het leergebied digitale geletterdheid kunnen scholen als apart vak aanbieden of integreren in andere leergebieden. Een combinatie is ook mogelijk. In alle gevallen is het belangrijk dat er voldoende expertise en kennis op school aanwezig is om de ontwikkelingen in het vakgebied bij te kunnen houden, zowel vakinhoudelijk als vakdidactisch.

Ict-bekwaamheid 6: de leraar kent het belang van digitale geletterdheid voor de leerling en bespreekt mogelijke aanpakken met collega’s.

Tips voor het gesprek

• Bespreek met de i-coach en de schoolleider welke hulp u wilt hebben bij de ideevorming, de opzet van een project, de uitvoering, de evaluatie, de implementatie in uw vakprogramma, enzovoort.
• Probeer in beeld te brengen hoe digitaal geletterd uw leerlingen zijn. Lees de Leerlingmonitor Digitale Geletterdheid voor het landelijke beeld.
• Bepaal met elkaar welke onderdelen hard nodig zijn om leerlingen digitaal geletterd te maken. Bereid samen met collega’s het onderwijs voor, daar waar het gaat om de integratie van het leergebied digitale geletterdheid in vakken en lessen, bijvoorbeeld in een gewone taalles. Kijk voor inspiratie en voorbeeldlessen op WikiWijs.
• SLO heeft een vakportaal voor digitale geletterdheid met informatie voor het curriculum voor het primair onderwijs (dat voor het voortgezet onderwijs is in ontwikkeling). Op de website curriculum.nu vindt u eveneens algemene aanbevelingen en toelichtingen op de uitwerking van digitale geletterheid. 

Onderwerp 1.7 Vakdidactiek digitale geletterdheid

Net als ieder leergebied gaat het ook bij digitale geletterdheid om bepaalde kennis van en informatie over de eigen vakdidactiek, werkvormen en aanpak, waar leraren van op de hoogte moeten zijn. 

Ict-bekwaamheid 7: de leraar maakt beredeneerde keuzes voor werkvormen bij het aanleren en inoefenen van digitale geletterdheid.

Tips voor het gesprek

• Zorg ervoor dat leerlingen hogere denkvaardigheden ontwikkelen zoals metacognitie en reflectie, vaardigheden die aan de basis liggen van een leven lang leren en kritisch kunnen denken.
• Bepaal welk kennisfundament voor digitale geletterdheid u aanbiedt zodat leerlingen erop voort kunnen bouwen in vervolgonderwijs en werk. Gebruik bijvoorbeeld het ‘Handboek digitale geletterdheid’.

• Lees in het rapport ‘Praktijkonderzoek digitale geletterdheid’ hoe het po-vo een ontwikkeling heeft doorgemaakt op het gebied van digitale geletterdheid van zowel leraar als leerling ten tijde van corona.

• Van de vier domeinen is het domein computational thinking misschien wel het moeilijkst te bevatten. Computational thinking is het procesmatig (her)formuleren van problemen op een zodanige manier dat het mogelijk wordt om met computertechnologie het probleem op te lossen. Lees hier meer over in het artikel ‘In gesprek over computational thinking met Erik Barendsen’.
• Wat moet het onderwijs doen om jongeren toekomstbestendig te maken? Dat is de centrale vraag van een onderzoek van prof. dr. Paul A. Kirschner, hoogleraar bij de Open Universiteit. Zijn bevindingen zijn te lezen in het rapport ‘Jongeren opleiden voor niet-bestaande beroepen in drie stappen’.

Onderwerp 1.8 Digitale geletterdheid van de leraar

Leraren streven naar een veilig en pedagogisch verantwoord leerklimaat. Dit geldt ook voor het werken in een digitale wereld. Het is daarom belangrijk dat de leraar kennis en bekwaamheden heeft op het gebied van ict-basisvaardigheden, informatievaardigheden, mediawijsheid en computational thinking. Onderdeel hiervan is een open en geïnteresseerde houding ten opzichte van de digitale leefwereld van leerlingen. Een leraar kan bijvoorbeeld het gesprek aangaan met leerlingen over wat ze online meemaken en hoe ze online met elkaar omgaan. 

Alleen leraren met basisvaardigheden op het gebied van digitale geletterdheid kunnen leerlingen echt verder helpen bij het leren van digitale vaardigheden. Dit is erg belangrijk, omdat leerlingen digitale vaardigheden niet vanzelf ontwikkelen. Er zijn grote verschillen tussen leerlingen, onder andere door hun maatschappelijke achtergrond. Leraren die digitaal geletterd zijn, kunnen daarom een grote rol spelen in het overbruggen van deze kloof.

Ict-bekwaamheid 8: de leraar bezit de digitale vaardigheden om met technologie pedagogisch verantwoord te werken in een digitale wereld.

Tips voor het gesprek 

• Bespreek met elkaar hoe u op de hoogte blijft van kennis en vaardigheden met betrekking tot digitale geletterdheid.
• Bespreek met uw leidinggevende en de i-coach welke ondersteuning, coaching, training of opleiding u daarbij kan ondersteunen.
• Heeft u behoefte aan praktijkgerichte artikelen over digitale geletterdheid of andere thema’s ter ondersteuning van uw professionele ontwikkeling? Kijk dan bijvoorbeeld op Leraar24.  

Centrale afspraken in de organisatie

Hoofdvraag 2. Hoe blijft u op de hoogte van centrale afspraken in de organisatie rondom technologie?

Een effectieve inzet van ict door leraren vraagt ook om aandacht voor de organisatie. Leraren organiseren en verantwoorden hun activiteiten met behulp van digitale middelen. Denk aan het digitaal vastleggen van informatie, beheren en delen van informatie en digitaal communiceren met ouders, leerlingen en collega’s.

Onderwerp 2.1. Systemen en digitale hulpmiddelen in school

Voor de organisatie gebruiken scholen diverse digitale systemen en hulpmiddelen. Iedere school maakt daarin een keuze. Denk aan systemen en hulpmiddelen voor administratieve informatie, bijvoorbeeld om de voortgang van leerlingen zichtbaar te maken. Het is belangrijk om te weten welke systemen en hulpmiddelen er zijn en welke vaardigheden nodig zijn om die goed te kunnen gebruiken. Ook is het van belang dat er voor de systemen en hulpmiddelen die door de organisatie gebruikt worden goede afspraken worden gemaakt, procedures worden gevolgd en routines worden ontwikkeld. 

Ict-bekwaamheid 9: de leraar maakt veilig en verantwoord gebruik van ict voor bedrijfsvoering en communicatie.

Tips voor het gesprek

• Beschrijf: met welke digitale toepassingen van school werken we (vrijwel) dagelijks en welke procedures en afspraken hebben we hierover?
• Beschrijf wat moet gebeuren om het werken met de digitale toepassingen te verbeteren en welke afspraken op dit vlak op het moment nog ontbreken.
• Bespreek met de i-coach en de schoolleiding: hoe gaan we om met het opslaan en beheren van documenten?
• Bespreek met collega’s: welke werkzaamheden denken we sneller en efficiënter te kunnen uitvoeren door ict te gebruiken?
• Wilt u in uw les gebruikmaken van een app of digitale toepassing? Met de appchecker test gaat u snel en handig na of u daarmee de privacy van uw leerlingen in gevaar brengt.

Onderwerp 2.2. Digitale communicatie met leerlingen, ouders en collega’s

Veel systemen en hulpmiddelen bieden scholen de mogelijkheid om informatie te delen en te communiceren met verschillende betrokkenen. Daar zijn heldere en gedragen afspraken en procedures bij nodig. Ook is het van belang dat de leraar de juiste kennis en informatie voorhanden heeft. 

Ict-bekwaamheid 10: de leraar kent de gevolgen van de privacywetgeving (AVG) voor zijn rol in de organisatie.

Tips voor het gesprek

• Bespreek met collega’s hoe u de AVG-wetgeving hanteert en de afspraken die er zijn rond privacy en veiligheid van systemen en apps in de communicatie en organisatie. Het stappenplan ‘Aanpak IBP’ van Kennisnet kan hierbij van pas komen.

• Hoe moet een school omgaan met beelden die viral gaan op bijvoorbeeld social media? En hoe kun je dit te voorkomen? Lees het artikel ‘Ongewenste beelden gaan viraal – wat te doen?’.
  

Onderwerp 2.3. Ondersteuning bij de inzet van digitale technologie voor het organiseren van werk

Met de toename van digitale middelen zijn informatiegeletterdheid (zoeken, identificeren, evalueren en gebruiken van informatie) en informatiemanagement (vastleggen, beheren en delen van informatie) sterk veranderd. In het beste geval maakt digitale technologie het organiseren en uitvoeren van werk efficiënter en effectiever. De leraar kan bepalen of en in hoeverre digitale toepassingen toegevoegde waarde kunnen bieden. De leraar kan om ondersteuning vragen als dit nodig is. 

Ict-bekwaamheid 11: de leraar is in staat te bepalen in hoeverre digitale toepassingen voor hem/haar toegevoegde waarde hebben voor het organiseren van zijn werk.

Tips voor het gesprek

• Bespreek met collega’s: wat kunnen we samen doen om het gebruik en de ervaren werklast met betrekking tot de digitale toepassingen op school te verbeteren.
• Beschrijf welke kennis en vaardigheden u wilt verbeteren om effectiever en efficiënter om te kunnen gaan met de digitale toepassingen op school.
• Lees het rapport van de PO-Raad over het verlagen van werkdruk met ict. In het artikel ‘Administratieve werkdruk verlagen – zo doet u dat’ kunt u een voorbeeld lezen hoe het bestuur van Movare dit aanpakt.
• Bespreek met uw schoolleiding en i-coach of het gebruik van ict uw werk-privébalans en uw welbevinden op school heeft beïnvloed. Tijdens de lockdowns heeft iedereen hier ervaring mee opgedaan. In het rapport ‘Welbevinden van leraren bij afstandsonderwijs’ worden deze ervaringen beschreven.

Ict en de omgeving

Hoofdvraag 3. Hoe verhoudt u zich op ict-gebied tot uw omgeving?

De school staat midden in de maatschappij. Het is belangrijk om daar als leraar aansluiting bij te houden. Een manier om dat te doen is door in verbinding te blijven met externe betrokkenen. Naast alle betrokkenen op school bij het leren en ontwikkelen van leerlingen zijn veel externe instanties betrokken. Denk aan bedrijven, vervolgopleidingen, maar ook de lerarenopleidingen en bibliotheken. Ook in de samenwerking met die omgeving wordt steeds meer gebruikgemaakt van technologie.

Onderwerp 3.1 Relatie met vervolgopleiding en werkveld

Om de kloof te overbruggen tussen uw school en de vervolgopleidingen of het werkveld waarvoor leerlingen worden opgeleid, is het belangrijk een goede relatie te onderhouden met die externe betrokkenen en te weten wat daar speelt, bijvoorbeeld bij de inzet van ict.

Ict-bekwaamheid 12: De leraar heeft oog voor vervolgopleidingen en werkveld om de inzet van technologie te versterken.

Tips voor het gesprek

• Verzamel informatie over de beroepen en werkvelden waar leerlingen werk vinden en wat daar de rol van technologie is. 
• Breng het netwerk in kaart van relevante contacten bij vervolgopleidingen en beroepenveld en hun kijk op inzet van ict.
• Bespreek met elkaar welke mogelijkheden tot samenwerking met vervolgopleidingen en werkveld er zijn om elkaars visie op ict-gebruik te delen.
• Het beroepsonderwijs is heel belangrijk voor Nederland. In het rapport ‘Toekomstgericht beroepsonderwijs’ geeft de Sociaal-Economische Raad (SER) advies over hoe het mbo zijn kracht kan inzetten om sterk en innovatief de toekomst in te gaan.

Onderwerp 3.2 Relatie met (leraren)opleidingen

De school maakt deel uit van het werkveld waarvoor verschillende (leraren)opleidingen hun studenten opleiden. Het is belangrijk om de wensen en verwachtingen van de school ten aanzien van nieuwe leraren (in opleiding) met hen af te stemmen, ook als het gaat om de voorbereiding op het gebruik van ict in de klas, zodat de leraar hierop in kan spelen.

Ict-bekwaamheid 13: de leraar houdt contact met lerarenopleidingen om de inzet van technologie te versterken.

Tips voor het gesprek

• Bespreek met stagiaires en hun begeleiders op welke manier zij aandacht besteden aan ict in onderwijs. Doe dit door te kijken naar de ict-bekwaamheden die genoemd zijn bij de leraar. 

Onderwerp 3.3. Relatie met andere partijen die expertise over technologie hebben

Niet alleen leraren verzorgen onderwijs op een school. Soms zijn ouders met een specifieke expertise betrokken. Ook bibliotheken spelen een belangrijke rol. Verder zijn er allerlei organisaties en stichtingen die een deel van het curriculum voor hun rekening (kunnen) nemen. Afstemming is daarbij van groot belang, bijvoorbeeld over de ict die voor dit onderwijs wordt ingezet.

Ict-bekwaamheid 14: de leraar betrekt externe expertise op het gebied van ict en technologie in het onderwijs.

Tips voor het gesprek

• Bespreek de afstemming met externe partijen wanneer zij een deel van het curriculum verzorgen; over welke ict-toepassingen gaat het in dat geval?

• Bespreek: wat kunnen we leren van de coronaperiode over ouderbetrokkenheid en de manier waarop learen ouders het beste kunnen ondersteunen bij afstandsonderwijs? Lees hierover bijvoorbeeld het artikel ‘De rol van ouders bij afstandsonderwijs’.
• Kennisrotonde is een uniek loket voor de snelle beantwoording van vragen uit het onderwijs met kennis uit onderzoek. De antwoorden zijn gebaseerd op wetenschappelijk gefundeerde inzichten over wat wel en wat niet werkt. Een aantal van de vragen en antwoorden gaat over de verbinding tussen scholen en de (bredere) omgeving:
  • Welke competenties van (werk)begeleiders in hybride leeromgevingen dragen bij aan de ontwikkeling van mbo-studenten?
  • Welke verwachtingen hebben werkgevers van mbo-studenten die deelnemen aan excellentieprogramma’s?
  • Wat is er bekend over de kennis en vaardigheden van de leraar als ontwerper en wat betekent dat voor het curriculum van de lerarenopleiding?
  • Hoe kunnen mbo 3/4-studenten zich goed voorbereiden op de beroepspraktijkvorming?
  • Op welke manier is het in beeld brengen van de klantbeleving van leerlingen/ studenten en van andere betrokkenen als ouders, aanleverende scholen, bedrijfsleven, toepasbaar in een onderwijsinstelling?

Eigen professionele ontwikkeling

Hoofdvraag 4. Hoe gebruikt u technologie voor uw eigen professionele ontwikkeling?

Als het gaat om professionaliseren heeft iedereen zo zijn eigen behoeften en interesses. Of een professionaliseringsactiviteit effect heeft, hangt onder meer af van de motivatie en identiteit van een leraar. Tegelijkertijd is het goed om u te realiseren dat doelgericht samenwerkende leraren – leraren die samen hun onderwijs voorbereiden, uitvoeren en evalueren – een enorme, positieve invloed hebben op de ontwikkeling van leerlingen. Technologie kan daarin een verbindende factor van betekenis zijn. Daarbij is een kritische blik van de leraar op (de invloed van) technologie nodig.

Onderwerp 4.1 Technologie voor eigen leren en professionaliseren

Leren over en met technologie is een doorlopend proces. De professional ontwikkelt en deelt dan ook voortdurend kennis over het gebruik van ict in het onderwijs. Daarbij neemt hij verantwoordelijkheid waarbij autonoom handelen en collectieve ambities met elkaar in balans zijn. Ook verbetert en vernieuwt hij voortdurend werkprocessen om efficiënter en effectiever functioneren te bevorderen. 

Ict-bekwaamheid 15: de leraar ontwikkelt en deelt voortdurend kennis over het gebruik van ict in het onderwijs. 

Tips voor het gesprek

• Bespreek met collega’s: welke ondersteuning en welke hulpmiddelen kunnen we gebruiken, ook in onze werkomgeving thuis?
• Beschrijf: welke vragen hebben we om de domeinen van digitale geletterdheid inhoudelijk, didactisch en pedagogisch te kunnen integreren in ons onderwijs?
• Lees de reviewstudie naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren.
• Bekijk deze websites voor inzicht in kennis en vaardigheden op gebied van ict-bekwaamheid voor leraren:
  • Vanuit de lerarenopleiding
  • Vanuit Europa: een beschrijving en een tool voor leraren
  • Vanuit de praktijk in Nederland en docentcompetenties volgens het Versnellingsplan

Onderwerp 4.2. Samenwerken met collega’s aan verdere ontwikkeling van onderwijs met technologie

‘Samen kom je verder.’ Dat is het idee achter Collective Teacher Efficacy. Waar ‘efficacy’ op zichzelf gaat om het geloof in eigen kunnen, gaat Collective Teacher Efficacy om het gezamenlijke geloof van leraren dat je als team een positieve invloed kunt uitoefenen op de ontwikkeling van leerlingen. Bij succesvolle teams van leraren leidt dat gezamenlijke geloof ertoe dat leraren doeltreffend samenwerken: samen onderwijs voorbereiden, uitvoeren en evalueren. 

Ict-bekwaamheid 16: De leraar werkt doelgericht samen met andere leraren om tot een doordachte inzet van ict te komen.

Tips voor het gesprek

• Bespreek met collega’s: hoe creëren we gelegenheid om samen te experimenteren met nieuwe technologie in onze eigen context?
• Breid dit uit door te bespreken hoe, waar, wanneer en met wie u kunt samenwerken aan het ontwerpen van onderwijs met ict en zo uw eigen praktijk te onderzoeken.
• Bekijk waar kansen liggen om om succeservaringen uit te wisselen met collega’s.
• Lesson Study is een zeer effectieve manier van professionaliseren, die zich richt op structurele verbeteringen van het onderwijs. Meer hierover leest u in het artikel ‘Het succes van Lesson Study – samenwerken aan leraarprofessionalisering’.
• In een professionele leergemeenschap voelen leraren zich gesteund. Ze krijgen er ruimte om praktijkvragen te stellen, ervaringen te delen, en die met elkaar te onderzoeken. Ook op het gebied van digitale geletterdheid werkt zo’n samenwerking goed. Wilt u hier zelf mee aan de slag, lees dan het artikel ‘Leergemeenschap helpt leraren bij ontwikkeling van digitale geletterdheid’.

Handreiking professionalisering ict-bekwaamheid

Dit artikel is onderdeel van de ‘Handreiking professionalisering ict-bekwaamheid’. Met behulp van achtergrondartikelen, praktijkvoorbeelden, overzichten en tools kunt u hiermee in uw school het goede gesprek voeren over de ict-bekwaamheid van de leraar.