De procesindustrie is verantwoordelijk voor de productie van grondstoffen die in moderne, schone, hoogtechnologische fabrieken verwerkt worden. In Nederland werken meer dan 300.000 mensen bij bedrijven in de procesindustrie. Veel van deze bedrijven zitten rondom de Rotterdamse haven en in het Botlekgebied. Het STC in Brielle leidt studenten op voor deze procesindustrie. Veel studenten gaan nu hun opleiding aan de slag als procestechnicus of operator in de chemische industrie of de energiesector.
De ambitie: aansluiting mbo en arbeidsmarkt
Studenten van STC leren via het project “Plant of the future’ om te werken in de fabriek van de toekomst. In deze publiek-private samenwerking tussen de onderwijsinstelling STC Group, bedrijven en overheden in de regio, wordt de fabriek van de toekomst in de opleiding verwerkt. Eén van de belangrijkste doelen van het project is een betere afstemming tussen beroepsonderwijs en de arbeidsmarkt. Om dat te bereiken wordt in dit project onder andere gekeken naar de mogelijkheden van innovatieve technologie, zoals VR en AR.
De praktijk: oefenen in virtual reality
Wij waren erg benieuwd hoe dit eruit ziet, dus gingen we langs in Brielle. Wat als eerste opvalt, is dat de opleiding al veel gebruikmaakt van simulatie: zo zagen we praktijklokalen voor vaardigheden als elektrotechniek en lassen waar gedeeltes van opstellingen staan om mee te oefenen, al dan niet gecombineerd met computers om de opstellingen mee te programmeren. In een praktijkgedeelte in de open lucht worden die losse vaardigheden geïntegreerd en wordt geoefend met het onderhoud van complete fabrieksinstallaties. De technici op de vloer staan via portofoon in contact met de operators in de controlekamer.
Nu komt daar simulatie in virtual reality bij. STC group ontwikkelde een VR-applicatie waarin een lek in de installatie volgens de voorschriften moet worden verholpen. In het programma kan op meerdere manieren worden geoefend, van begeleid tot zelfstandig. Samen met ontwikkelaars die via het project zijn ingehuurd werd de applicatie ontwikkeld. Dat gebeurt stap voor stap, scenario voor scenario en in nauw overleg met de opleiders van STC. Een eerste versie ligt nu klaar voor de test, en er zijn ook al plannen om de applicatie uit te breiden met meer scenario’s zoals een escape room.
Wat is er geleerd?
Een voordeel van deze applicatie is dat ook minderjarige studenten, die vanwege veiligheidsvoorschriften niet de fabrieksvloer op mogen, ook de protocollen alvast kunnen oefenen. Maar er zijn ook dingen die minder goed kunnen. De huidige stand van VR maakt bijvoorbeeld dat fijne motoriek en bediening van gereedschap nog niet goed mogelijk is. En voor AR-brillen geldt dat ze soms ineens niet meer werken als het mistig is, of als er stoom vrijkomt bij een handeling. Tenslotte is de ontwikkeling van goede content om met de VR- en AR apparatuur te kunnen oefenen, kostbaar en tijdrovend.
Adviezen en tips
Zelf aan de slag met VR in het praktijkonderwijs? Lees dan eerst onderstaande tips en adviezen van onze gastheren Erwin van Bergen en René ter Voort en maak gebruik van de ervaring die zij al hebben opgedaan.
Kijk waar VR en AR waarde toevoegen aan het onderwijs
Erwin en René kunnen er kort over zijn: de toepassing moet toegevoegde waarde hebben voor het te bereiken doel. Als voorbeeld noemen ze leren lassen via augmented reality (AR). Van Bergen: “Dat is misschien prima om studenten kennis te laten maken met lassen, bijvoorbeeld in het vmbo. Maar om écht te leren lassen is het van groot belang dat je de hitte voelt, de vonken ziet vliegen en de werkelijke apparatuur in handen te hebben. En dat gaat eigenlijk toch het beste in het echt. Ga hiermee dus niet aan de slag omdat het gaaf is, maar omdat het wat toevoegt.”
Beschouw VR en AR als aanvulling, niet als vervanging
Erwin merkt op dat virtual reality uitermate geschikt is voor het oefenen van taken die moeten inslijten en dus veel geoefend moeten worden, zoals veiligheidsprotocollen. “Door alvast te oefenen in VR, is straks minder tijd nodig in het echt”. Maar, geeft Erwin aan, met de huidige stand van de technologie zijn handelingen op de echte fabrieksvloer nog niet goed na te bootsen. En daarmee kan het nog geen vervanging zijn voor echt oefenen. “De druk die je voelt is essentieel om goed te leren lassen. En als de vonken je om het hoofd vliegen, dan snap je waarom die beschermende kleding en dat masker nodig zijn.” Hij grapt: “In AR zou je er dan een sterretje bij moeten houden om die ervaring te benaderen.”
Werk samen waar nuttig en mogelijk
Het ontwikkelen van realistische en didactische sterke content is duur en tijdrovend. Zoek daarom de samenwerking en deel bijvoorbeeld de kosten voor contentontwikkeling. Zowel het onderwijs, het bedrijfsleven en de gemeente hebben baat bij de aansluiting van onderwijs en praktijk. STC heeft van oudsher een goede relatie met de bedrijfstak waar hun studenten aan de slag gaan. Bij het ontwikkelen van de VR-applicatie werkten ze samen met bedrijven uit de regio. Zo werd het mogelijk kosten te delen en de content te ontwikkelen vanuit de verschillende perspectieven: onderwijs, beroepspraktijk en technologie.
Meer weten?
Verder verdiepen in Virtual Reality? Lees dan Immersieve technologie leest u meer over de kansen die VR en AR bieden voor het onderwijs.