In Spanje zijn onlangs twintig meisjes getroffen, de jongste slechts elf jaar oud. Ze waren onderdeel van seksvideo’s die op scholen rondgingen in WhatsApp-groepen van leerlingen.  

Deepfake en deepnude

Deepfake gebruikt bestaande beelden om een nieuwe foto of video te maken. Deepnudes zijn daar een vorm van: iemands gezicht wordt geplakt op bestaande beelden van een totaal ander persoon in een andere context. Bijvoorbeeld op het lichaam van een pornoactrice. Deepnudes zijn – dankzij geavanceerde AI-technieken in zeer toegankelijke apps – eenvoudig te produceren. 

Afbeelding van een tienermeisje dat zorgelijk haar telefoon bekijkt
Als ongewenste beelden worden gedeeld via social media, kan een slachtoffer hier nog jaren last van hebben. © ISTOCK

Wat kun je als school doen tegen de verspreiding van ongewenst beelden? 

Reactief: leidraad

Kennisnet heeft, in 2015 al, in samenwerking met stichting School & Veiligheid en de VO-Raad de leidraad ‘Wat doet u als school met de online verspreiding van ongewenste beelden?’ opgesteld met adviezen en praktische tips. De leidraad bevat ook verwijzingen naar instanties die kunnen helpen. Die leidraad is in 2021 vernieuwd. Enkele highlights daaruit: 

Preventief: sociaal veilig schoolklimaat

Hoe voorkom je problemen met ongewenste beelden en wat te doen als het toch misgaat? Helemaal voorkomen lukt nooit. Maar het is wel mogelijk om een sociaal veilig schoolklimaat te scheppen. Waarin leerlingen en docenten zich veilig genoeg voelen om zich kwetsbaar op te stellen en te praten over wat dikwijls ‘onder water’ blijft. Bertina Greven van stichting School & Veiligheid: “Sociale veiligheid is de basis om te komen tot leren. Wees alert, kijk niet weg en investeer in heldere afspraken die offline én online gelden.” 

Grote consequenties

De gevolgen voor het slachtoffer van de verspreiding van ongewenste beelden, zijn groot en kunnen lang duren. Trouwens, er zijn ook consequenties voor de maker en verspreider ervan, zoals je hieronder kunt lezen.

Kinderporno

De meeste leerlingen beseffen niet dat de consequenties van het maken en verspreiden van ongewenste beelden, deepnudes of niet, groot zijn. Seksueel getint materiaal met minderjarigen is kinderporno, of het nou gemaakt is door volwassenen of door kinderen. Maak je als scholier een naaktfoto van jezelf, dan word je volgens de wet beschouwd als producent van kinderporno. Stuur je het door, dan ben je verspreider. Daarmee maak je de ontvanger ervan automatisch bezitter van kinderporno. 

Volwassenen goede voorbeeld

Volwassenen hebben misschien hun oordeel klaar over dit tienergedrag, maar velen van ons dragen er net zo goed aan bij. Een filmpje versturen onder het mom van: ‘Kijk dit nou!’ of ‘Vind jij dit ook zo erg?’ is net zo strafbaar en maakt het probleem alleen maar groter. Het is dus belangrijk dat ouders en docenten ook het goede voorbeeld geven. 

Download de leidraad

Deel deze pagina: Ongewenste beelden gaan viraal. Wat te doen?

Delen
  • LinkedIn
  • Facebook
  • Twitter
  • E-mail