Praten met leerlingen over AI op school
Vlak voor de zomervakantie voerden wij een gesprek met de leerlingen van filosofiedocent Joris Verheijen van het Cygnus gymnasium in Amsterdam. We wilden weten of ze van ChatGPT en soortgelijke tools gebruikmaakten, waar ze tegenaan liepen, welke adviezen ze voor hun school hebben en wat wij daar als specialisten van Kennisnet van konden leren. En na afloop zeiden we tegen elkaar: hier had de leiding van de school bij moeten zijn. Want dit was geweldig om te doen.
Door Remco Pijpers, Michel Cents
“AI zit mijn leren in de weg”
Het waren geen veelgebruikers, althans niet iedereen. Een meisje van een jaar of 16 was stellig: “Ik gebruik ChatGPT niet. Als ik het doe, voelt het alsof de tekst niet van mij is.“ Een andere leerling zei generatieve AI uit de weg te gaan om een hele andere reden. “Mijn ouders vinden dat AI mijn leren in de weg zit. Daar ben ik het wel mee eens.”
We legden de leerlingen voor dat techbedrijven de belofte doen dat AI de perfecte les kan genereren, op maat van de individuele leerling. Daar werd nogal nuchter op gereageerd. “Ik kom niet naar school voor de perfecte les. Ik kom voor een leraar en het contact met andere leerlingen.”
Ze hadden AI-ervaring, dat zeker. Zoveel ervaring dat ze doorhebben wanneer een leraar AI inzet. “Je ziet het aan bepaalde toetsvragen”, zei een jongen. “De taal.” Hij keek er bedenkelijk bij. “Ik voel me dan totaal niet serieus genomen.”
“Wat vinden júllie dan van AI op school?!”
Al die tijd hadden we naar leerlingen geluisterd. Ze zagen de voordelen van AI en de nadelen net zo goed. Ze keken – zo leek het – verder dan hun neus lang is. Blind inzetten, was er niet bij. Ze hadden er vragen over. Twijfels ook. Misschien lag het aan de filosofieles dat ze zich zo helder uitspraken. Of het lag aan de schoolsoort, gymnasium in hartje Amsterdam. Maar we waren verrast toen drie van hen – vlak voor ons vertrek – luidkeels aangaven dat de les nog veel langer had mogen duren. Ze wilden ook nog zoveel van óns horen. “Wat vinden júllie dan van generatieve AI op school?!”
Zoveel was nog niet besproken. Vragen over de invloed van AI op henzelf en op hun toekomst. Vragen over macht, rechtvaardigheid en duurzaamheid. Maar ook vragen over de inzet van AI op hun school. Is de school van plan meer AI te gaan inzetten? Wordt er verwacht dat ze er zelf mee kunnen werken? Worden ze er straks door beoordeeld? Zijn er door de school afspraken over AI gemaakt? Wordt daar ook met leerlingen over gesproken?
Een ethische aangelegenheid
Technologie in onderwijs is óók een ethische aangelegenheid. Zie bijvoorbeeld de gewenste en ongewenste impact van Magister en Somtoday op het leven van leerlingen. Wat leert dat ons? Dat we ook AI niet slechts technisch of functioneel moeten benaderen. Er is beleid nodig dat rekening houdt met ervaringen van leerlingen – en van leraren natuurlijk.
Doe recht aan hun ervaring
In ons nagesprek met docent Joris Verheijen was onze conclusie: leerlingen op middelbare scholen – en zeker niet alleen op het vwo – hebben vragen over AI. Maar ze beschikken ook over ervaringsdeskundigheid. Betrek hen daarom actief bij de vraag hoe hún wereld met AI eruit zou moeten zien. Wat houdt ze bezig? Wat hebben ze nodig? Wat vinden ze belangrijk? Het geeft waardevolle inzichten voor het ontwikkelen van visie en beleid voor AI. Zo bleek uit ons gesprek bijvoorbeeld hoeveel waarde leerlingen hechten aan rechtvaardigheid en menselijkheid. Bovendien verandert het ook de rol van leerlingen ten aanzien van technologie: van passieve gebruikers tot kritische en creatieve medevormgevers van de digitale toekomst.
“Praat met ons”
“Praat met ons”, zeiden de leerlingen. Betrek ons meer dan nu gebeurt, bedoelden ze. Recent onderzoek van het LAKS toont aan dat het merendeel van de leerlingen in het voortgezet onderwijs vindt dat inspraak op school versterkt kan worden. Dus ja, ga aan de slag met een AI-beleid, maar betrek daar vooral ook leerlingen bij. Vanaf het begin.
Oproep: scholen gezocht
Michel Cents en Remco Pijpers gaan met meer leerlingen in gesprek over AI. Ook op het VMBO en in het speciaal onderwijs. Wil jij ze ontvangen? Mail naar r.pijpers@kennisnet.nl. Een voorwaarde: de rector of de bestuurder is bij dat gesprek, zodat er samen kan worden nagepraat.
8 voorbeeldvragen
Wil je zelf in gesprek met leerlingen? Onderstaande vragen helpen je op weg:
- Maak je wel eens gebruik van ChatGPT of andere AI-tools? Waarom wel of niet?
- Wat vind je prettig of juist vervelend aan werken met AI in schoolopdrachten?
- Wat zou de school volgens jou moeten doen of laten als het gaat om AI-gebruik?
- Vinden jullie dat leerlingen zelf mogen kiezen of ze AI gebruiken, of moet de school regels stellen?
- Wat betekent de leraar voor jou in een tijd waarin AI meer en meer kan?
- Wat zou je willen leren over AI?
- Wat is voor jou belangrijk dat schoolleiders en docenten begrijpen over jouw ervaring met AI?
- Waar maak jij je het meeste zorgen over als het gaat om AI? Wat kan de school doen om die zorgen het hoofd te bieden?