De rol van ouders bij afstandsonderwijs

Betrokken ouders hebben een positieve invloed op de leerprestaties van hun kinderen. Ze spelen met name een rol bij het ondersteunen van hun kind thuis en bij het motiveren van hun kind. Door de periode van afstandsonderwijs is er meer zicht gekomen op de invloed van ouderbetrokkenheid op het leerproces. Wat opvalt is dat de mate van ouderbetrokkenheid sterk wisselt per onderwijssector. In het primair onderwijs hebben ouders veruit de meeste tijd gestoken in het begeleiden van hun kinderen. In het voortgezet onderwijs beperkte de ondersteuning zich vooral tot het volgen van de vorderingen van hun kinderen en het controleren of zij hun schoolwerk hadden gemaakt. Hoewel ouderbetrokkenheid in het middelbaar beroepsonderwijs toeneemt, is over de periode van afstandsonderwijs niet bekend wat de rol van ouders was.

Geleerde lessen uit onderzoek

In de geleerde lessen gaan we na op basis van diverse nationale en internationale onderzoeken wat voor effect de schoolsluiting heeft gehad op ouderbetrokkenheid en hoe scholen daar in de toekomst rekening mee kunnen houden bij het aanbieden van flexibel onderwijs. 

Onderwijsvaardigheden

Met name in het primair onderwijs hebben ouders vaak de rol van de leraar overgenomen. Meer dan de helft gaf aan regelmatig uitleg te hebben gegeven over de lesstof. Tegelijkertijd bleek dit voor veel ouders een uitdaging. Dit kwam door gebrek aan tijd, maar ook door een gebrek aan onderwijsvaardigheden en onvoldoende begrip van de inhoud, leerdoelen van lessen, lesmateriaal en opdrachten. Daarbij boden niet alle scholen een gestructureerd lesprogramma aan, waardoor het voor ouders en leerlingen niet altijd duidelijk was wat er verwacht werd of waar informatie gevonden kon worden.

Ict-bekwaamheid

Leerlingen kregen thuis les via online programma’s en software. Niet alle ouders waren behendig genoeg met die technologie en daardoor niet altijd in staat hun kinderen goed te helpen. Een beperkte beheersing van de Nederlandse taal was hierin soms een extra belemmering.

Communicatie met ouders

Door een gebrek aan onderwijsvaardigheden en soms een gebrek aan ict-vaardigheden hadden veel ouders behoefte aan ondersteuning vanuit de leraar en school. Onderzoek toont aan dat die ondersteuning er niet altijd was en dat ouders van mening waren dat er te weinig contact met de leraar was. 

Verschil in opleidingsniveau

Tussen ouders onderling bleek er ook een verschil in de wijze en mate van begeleiding van hun kinderen. Ouders met een hoger inkomen en opleidingsniveau hadden vaker toegang tot voldoende devices om het schoolwerk op te maken en hadden meer vertrouwen in hun eigen kunnen als het ging om de begeleiding van hun kinderen dan laagopgeleide ouders. 

Tips en adviezen

Een goed contact tussen ouders en leraren is van cruciaal belang om ouders te ondersteunen bij afstandsonderwijs. Maar hoe doet u dat? We noemen hier een aantal aspecten om op te letten uit het UNESCO-onderzoek “Ensuring effective distance learning during covid-19 disruption”. 

• Heb aandacht voor de informatie die ouders delen over hun kind. Op deze manier zullen leraren details en signalen van de leerontwikkeling van kinderen specifieker en vollediger meekrijgen. 
• Begeleid ouders in het monitoren en faciliteren van het leerproces. Het helpen van ouders bij het lesgeven kan een lastige taak zijn. Probeer toch beleefd en geduldig te blijven en houd de ontwikkeling van het kind voor ogen. 
• Bespreek niet alles met het kind erbij. Door niet altijd te overleggen met het kind erbij kunnen bepaalde intenties of mogelijkheden bespreken worden zonder dat het de motivatie van de leerling ontmoedigd. 
• Plan regelmatige overlegmomenten in. Zorg dat er voldoende wordt overlegd met ouders en bereid die overleggen goed voor. Zo kunnen leraren met ouders effectiever communiceren en zo samen het leergedrag van leerlingen bevorderen.
• Geef uitleg over lesmateriaal en leerstof. Geef bijvoorbeeld per opdracht een toelichting voor ouders. Stel ook een leerdoel per opdracht op zodat ouders zien waar het om draait. 
• Ondersteun ouders ook op een praktische manier. Laat bijvoorbeeld via een dashboard zien welke activiteiten kinderen doen. Zorg dat leerlingen ouder dan 13 jaar er zelf ook bij kunnen en mee kunnen helpen met het plannen en organiseren van hun werk. Op deze manier kunnen leerlingen, leraren en ouders bijhouden welke ontwikkelingen en vorderingen een kind maakt.

Meer praktische tips en adviezen over communiceren met ouders vindt u op lesopafstand.nl.

Bronnen en onderzoek

Dit artikel is gebaseerd op een groot aantal onderzoeken over ouderbetrokkenheid bij afstandsonderwijs. Wilt u meer weten of u er verder in verdiepen? Meer informatie vindt u in een van de volgende onderzoeken:

• De ‘Monitor hybride onderwijs po’ is een onderzoek van Kennisnet en de PO-Raad. Het geeft inzicht in hoe onderwijs op afstand is ingericht en ervaren. Meer over de Monitor hybride onderwijs. 
• De ‘Monitor hybride onderwijs vo’ brengt in kaart hoe onderwijs in het voortgezet onderwijs is ingericht en hoe schoolleiders, ict-coördinatoren, docenten, ouders en leerlingen dit hebben ervaren. Meer over de Monitor hybride onderwijs vo.
• De Universiteit van Amsterdam deed onderzoek naar de rol van ouders bij afstandsonderwijs. Lees meer in het onderzoek ‘Inequality in homeschooling during the coronacrisis in the Netherlands‘.
• UNESCO onderzocht hoe leraren en docenten ouders kunnen ondersteunen in de periode van afstandsonderwijs. Lees meer in het onderzoek ‘Ensuring effective distance learning during codiv-19 disruption. Guidance for teachers‘. 
• De City University van New York beschrijft in dit onderzoek welke ondersteuning leerlingen en studenten in Amerika nodig hadden bij les op afstand en wat dit onder andere vroeg van ouders. Lees meer in het onderzoek ‘Learning and teaching online during covid-19: Experiences of student teachers in an early childhood education practicum‘.

Meer geleerde lessen

Dit artikel maakt onderdeel uit van de serie “Geleerde lessen van afstandsonderwijs”. Wilt u meer weten of bent u benieuwd naar de andere geleerde lessen? Lees dan ook: