• Uitleg
• |
• Professionalisering leraar
• |
• po
• vo
• mbo

Wat vraagt werken aan onderwijs en ict van docenten?

Fleur Prinsen, lector digitale didactiek aan Hogeschool Rotterdam, heeft veel onderzoek gedaan naar digitale didactiek en de integratie van ict in het onderwijs. Wat vraagt werken aan onderwijs en ict van docenten? “Het veranderen van de huidige manieren van werken stuit soms op weerstand. Dan moeten de docenten hun ‘circle of influence’ aanspreken of proberen die te verbreden.”

Door Marius van Zandwijk

7 maart 2022

4 minuten lezen

Wat is volgens jou de essentie van het vraagstuk van onderwijs en ict?

“Wat vooropstaat bij de integratie van ict in ons onderwijs – in relatie tot de bekwaamheid van de docent – is dat je het handelen als docent moet kunnen verrijken of versterken, en dat het ondersteunen van het leerproces altijd centraal staat. Wanneer vernieuwingen niet lijken te stroken met de leidende opvattingen over goed onderwijs, dan worden deze niet altijd als verrijking of versterking gezien.

“Als docenten écht innovatief bezig willen zijn met de integratie van onderwijs- of leertechnologie voeren ze eigenlijk een soort praktijkonderzoek uit. De effecten van innovaties moeten mijns inziens altijd worden gemonitord, anders blijven we ons baseren op aannames. Een belangrijk inzicht uit het praktijkonderzoek dat ik de laatste paar jaren doe, is dat docenten die technologie willen integreren in hun onderwijs vaak afhankelijk zijn van anderen binnen hun onderwijsorganisatie en dat het veranderen van de huidige manieren van werken soms op weerstand stuit. Dan moeten de docenten hun ‘circle of influence’ aanspreken of proberen die te verbreden.”

Waar denk je aan bij circle of influence?

“Bij het ontwikkelen van competenties zijn er docenten die kleine stapjes willen maken en ook docenten met grote ambities voor vernieuwing. Sommige veranderingen raken de manier van werken van docenten en veranderen deze vrij fundamenteel.

“Docenten die zelf op zoek gaan naar nieuwe oplossingen deinzen daar meestal niet voor terug. Maar er is een kans dat de manier van werken onwenselijk verandert. Denk aan de integratie van software die veel nieuwe handelingen vergt, maar die in de beleving van de docent niet bijdraagt aan het behalen van leerdoelen. Docenten kunnen mogelijk invloed uitoefenen door samen te werken met applicatieontwikkelaars, bijvoorbeeld door feedback en suggesties te geven voor de producten. Voor een constructieve samenwerking hebben ze echter meer kennis nodig over technische mogelijkheden en over hoe voor het onderwijs bruikbare applicaties kunnen worden ontwikkeld. Aan de andere kant zouden softwareontwikkelaars meer moeten leren over manieren waarop het leren en doceren kan worden ondersteund. Zijn hun producten pedagogisch en didactisch bruikbaar?”

Wat is nodig om professionaliseren en innoveren te verbinden?

“Het integreren van technologie in het onderwijs raakt het onderwijs op allerlei niveaus. Innovaties brengen vaak een disruptie met zich mee van de manieren van doen waaraan we gewend zijn geraakt. Een onderzoekende houding kan dan helpen. Doen we wel de juiste dingen? Voor echte innovatie is durf nodig, doorzettingsvermogen, en de gevoelde noodzaak om aannames te checken.

“Wat op het oog een goed idee lijkt, kan onbedoelde of onvoorziene effecten hebben bij opschaling of op langere termijn. Doordat onderwijs altijd wordt uitgevoerd binnen een bredere sociale context, en omdat onze acties met deze context interacteren, kan een vernieuwing anders uitpakken dan gedacht. Ik zou graag zien dat de gekozen aanpak bij het op grotere schaal inzetten van onderwijsleertechnologie structureel wordt begeleid met flankerend onderzoek. 

“Wat betreft de benodigde competenties wil ik benadrukken dat het combineren van inhoudelijke kennis, pedagogisch-didactische kennis, technologische kennis en kennis van de context waarin de vernieuwing plaatsvindt een te grote opgave is voor een individuele docent. Samenwerking in multidisciplinaire teams is nodig, ook om de kennis die in de overlap van deze vier kenniselementen ligt, samen verder te ontwikkelen.”

Handreiking professionalisering ict-bekwaamheid

Dit artikel is onderdeel van de ‘Handreiking professionalisering ict-bekwaamheid’. Met behulp van achtergrondartikelen, praktijkvoorbeelden, overzichten en tools kun je hiermee in jouw school het goede gesprek voeren over de ict-bekwaamheid van de leraar.