- Trend
- |
- Technologische innovatie
- |
- po
- vo
- mbo
Camerabrillen: waarom je als school nu al regels nodig hebt
Sinds kort zijn ook in Nederland camerabrillen van merken als Ray-Ban en Oakley op de markt. Deze brillen vallen onder de categorie 'slimme brillen', omdat ze verbinding kunnen maken met een smartphone. Je kunt er foto’s en video’s mee maken, muziek afspelen, een AI-assistent gebruiken en materiaal overzetten naar een mobiele telefoon of laptop om te delen op social media. We beschrijven hier wat slimme brillen zijn, welke kansen en risico’s erbij horen en waarom je hier nu al regels voor moet maken.
Door Theresa Song Loong
Wat zijn slimme brillen?
Camerabrillen lijken op gewone brillen, maar bevatten technieken als camera’s, luidsprekers en microfoons. De brillen zijn ook op sterkte verkrijgbaar en voorzien van een oplaadbare accu. Hoewel de camerabrillen van Ray-Ban en Oakley met AI van Meta nu veel in het nieuws zijn, zijn er ook andere slimme brillen beschikbaar in Nederland. Sommigen ook zonder camera, bijvoorbeeld voor gaming of muziek. Technieken die meer functies mogelijk maken zoals displays, platforms met brede toegang tot AI-apps of zelfs neurale aansturing zijn niet in Nederland verkrijgbaar, maar liggen wel in het verschiet.
Een Ray-Ban Meta camerabril
POV: filmen vanuit jouw perspectief
Een camerabril filmt de wereld om je heen vanuit jouw perspectief. Dit heet onder influencers, vloggers en mediamakers ook wel POV (“point of view”). Zelfgemaakte video’s vanuit hun eigen perspectief zijn belangrijk en populair onder jongeren. De camerabril is daarom geliefd bij contentmakers op social media. Je kunt met camerabrillen ook een livestream verzorgen. Dat gebeurt nu vaak bij evenementen en bij incidenten. Met de huidige modellen kan dit alleen als de bril is gekoppeld aan de mobiele telefoon en met een beperkte tijdsduur.
AI in slimme brillen
Via een verbinding met een smartphone kun je met een slimme bril gebruikmaken van een beperkt aantal spraakgestuurde AI-toepassingen. Zo kun je bijvoorbeeld vragen stellen aan een AI-assistent over een met de bril gemaakte foto, wat voorlopig overigens alleen in een handjevol talen en niet in het Nederlands kan. Dit biedt de mogelijkheid om een foto te maken van bijvoorbeeld een proefwerk en deze op een later moment over te zetten op een mobiele telefoon. Je kunt níét geluidloos en zonder je mobiele telefoon een AI-assistent activeren om real-time antwoorden op te vragen over toetsvragen. Je kan een slimme bril ook nog niet met alle bestaande AI-toepassingen koppelen. Wat je kan gebruiken hangt af van het AI-platform waar de bril gebruik van maakt. Zo kun je met de camerabrillen van Ray-Ban en Oakley alleen gebruikmaken van AI van Meta, het bedrijf achter onder andere Facebook, Instagram en Whatsapp. Het aanbod is vooralsnog zeer beperkt.
Risico’s
De mogelijke aanschaf van een slimme bril door schoolpersoneel of leerlingen heeft direct invloed op het sociale klimaat op school. De camerabrillen zien er namelijk uit als een normale bril. Je kunt daardoor opnames maken zonder dat anderen dit opmerken, bijvoorbeeld in klaslokalen, tijdens ouderavonden of schoolfeesten. Er is dan ook publieke discussie gaande over wat er wel en niet wenselijk is met betrekking tot het filmen in publieke en besloten ruimtes met slimme brillen. Verschillende clubs en festivals hebben de brillen in hun huisbeleid al verboden.
Kansen
Slimme brillen bieden ook kansen. Zo maken ze voor bepaalde groepen de wereld juist toegankelijker. Door slechtzienden worden de slimme camerabrillen bijvoorbeeld gebruikt om te helpen de fysieke omgeving te interpreteren. Slimme brillen kunnen slechthorenden ondersteunen door via een scherm ondertiteling te creëren, bijvoorbeeld in het theater. Voor het onderwijs zijn er op dit moment nog geen toepassingen voor slimme brillen. Ze zijn daar ook niet expliciet voor ontwikkeld.
Ongemerkt filmen op school: mag dat?
Iemand filmen zonder dat diegene het door heeft heet heimelijk filmen en dat is niet toegestaan op school. Een school is een besloten ruimte. Leerlingen en medewerkers moeten erop kunnen rekenen dat hun privacy daar gerespecteerd wordt. Je moet dan ook rekening houden met verschillende wet- en regelgeving op dit gebied
- Strafrecht: artikel 139f Sr
- AVG: met name artikel 5 en 6, grondslag en beginselen
- Portretrecht: artikel 21 Auteurswet
- AI Act: mogelijk hoog risico toepassing biometrische identificatie.
- Zorgplicht van scholen voor sociale veiligheid.
Opnames mogen daarom niet stiekem gemaakt of verspreid worden. Let op: de camerabrillen van Meta geven een lichtsignaal af tijdens het filmen. Maar een klein LED-lampje op een bril is juridisch en praktisch onvoldoende indicatie dat er wordt opgenomen: het is in fel daglicht onzichtbaar en als indicator nog onbekend bij omstanders.
Volwassenheid van de technologie
Het idee van een slimme camerabril is niet nieuw. Zo werd in 2014 al de Google Glass geïntroduceerd. Deze slimme bril werd om uiteenlopende redenen geen succes. Maar hoe volwassen is de technologie inmiddels?
- De huidige camerabrillen zijn nieuw op de Nederlandse markt en voor consumenten bedoeld. Het is onbekend wat de langdurige impact ervan zal zijn. Er is op dit moment geen zakelijke variant voor bedrijven of organisaties beschikbaar.
- Er zijn wereldwijd enkele miljoenen camerabrillen verkocht. Maar het is vooralsnog een niche product voor gadgetliefhebbers en influencers. Dat is bijvoorbeeld te merken aan het feit dat je er alleen in portrait mode mee kan filmen en niet in landscape. Ook de AI-functionaliteit van slimme brillen is nog zeer beperkt in vergelijking tot het totale aanbod van AI-toepassingen. Zo kun je bijvoorbeeld nog niet in het Nederlands met de AI interacteren of met gangbare apps verbinden. Of de nieuwe generatie van slimme brillen een blijvertje wordt, is dus nog niet te zeggen.
- Verschillende Amerikaanse techbedrijven gaan in 2026 ook slimme brillen met extra techniek erin verkopen. Denk aan brillen met schermpjes (displays), platforms met een breed scala aan AI-toepassingen en zelfs neurale aansturing met subtiele handbewegingen. Het is onbekend of en wanneer deze brillen in Nederland verkocht gaan worden.
- Met de vele grootse aankondigingen lijken slimme brillen een beloftevolle technologie voor de aansturing van AI. Toch moet dit alles zich nog in de praktijk nog gaan bewijzen: werkt alles zo mooi en zo soepel als beloofd? En ook de maatschappelijke acceptatie speelt een rol: gaat iedereen wel zo’n bril willen of kunnen dragen?
- De technologie is vooralsnog niet ontwikkeld voor de onderwijssector.
Het is op termijn wél goed voorstelbaar dat er koppelingen van slimme brillen met onderwijs- en leertoepassingen komen. Dit is vaak kostbaar om te ontwikkelen, omdat dit inbedding van de technologie in bestaande pedagogische context en didactiek vereist en het beschermen van de privacy van leerlingen en medewerkers goed geregeld moet zijn. - Er is een lang gekoesterd droombeeld van techinnovators waarin de digitale en fysieke wereld één worden. Ook voor het onderwijs bestaat zo’n droombeeld, waarin de wereld één grote leeromgeving wordt. Het is goed voor te stellen dat als een slimme bril wordt gekoppeld aan bestaande AI-toepassingen het droombeeld deels werkelijkheid wordt. Concrete toepassingen van slimme brillen voor het onderwijs bestaan op dit moment echter nog niet.
Onderzoeksfase
Camerabrillen op de Techwijzer
Tips en aandachtspunten
Nu de slimme brillen ook in Nederland verkrijgbaar zijn in een hip montuur van Ray-Ban of Oakley is de kans aanwezig dat er leerlingen of medewerkers zijn die met deze brillen op school verschijnen. Zeker omdat ze in aanschaf goedkoper zijn dan een nieuwe smartphone. Maar het filmen met zo’n bril is niet altijd goed zichtbaar. Dit vormt een risico voor de sociale veiligheid op school en het kan leiden tot het overtreden van de wet. Stel daarom beleid op als school dat het meenemen, dragen of gebruiken van slimme brillen met camerafuncties in principe niet is toegestaan. Hou daarbij rekening met het volgende:
- Integreer je beleid voor slimme brillen in bestaand beleid zoals telefoon- of devicebeleid, BYOD-beleid en toetsbeleid.
- Informeer personeel, leerlingen en ouders actief over wat wel en niet is toegestaan met betrekking tot slimme brillen. Geef bijvoorbeeld voorlichting over de brillen. Wat zijn het voor brillen? Wat kunnen ze wel of niet? Hoe herken je ze en wat is er wel of niet mee toegestaan?
- Integreer eventueel het onderwerp filmen en camerabrillen in het curriculum van digitale geletterdheid.