• Praktijkvoorbeeld
• |
• Beleid en organisatie
• |
• po

OBS de Kameleon gaat het lerarentekort te lijf met het digitale klaslokaal

Ook in Den Haag is het lerarentekort een dagelijkse realiteit. Reden voor schoolbestuur De Haagse Scholen en OBS de Kameleon om niet langer af te wachten, maar zelf te kijken wat ze anders kunnen doen om de gevolgen van dat tekort op te vangen. Want alleen wachten tot de instroom in de lerarenopleiding toeneemt is niet genoeg. Ze startten daarom een pilot met een digitaal klaslokaal.

Door de redactie

08 oktober 2025

5 minuten lezen

Digitale Donderdag

De invoering van het digitale klaslokaal leidde voor de leerlingen van de groepen 7 en 8 aanvankelijk tot een Digitale Donderdag: elke donderdag hadden zij digitaal les. Eén digitale leerkracht was online aanwezig voor beide klassen en werd daarbij ondersteund door 2 klassencöordinatoren. Zij waren aanwezig in de lokalen en hielpen bij praktische vragen en om de rust te bewaren in de groep. Inmiddels is deze Digitale Donderdag geïntegreerd in het bestaande rooster in kleinere blokken.

Hoe het digitaal klaslokaal werkt

Alle leerlingen beschikken over een laptop en een koptelefoon. Via Teams vinden ze hun eigen onderwijsprogramma, verwerkingsopdachten en aanwijzingen en opmerkingen van de leerkracht op hun gemaakte werk. Ze hebben ook toegang tot de bestaande lesmethode van school. Bij lessen met de online leerkracht wisselen gezamenlijke instructie en individueel werken elkaar af. Legt de digitale leerkracht iets klassikaal uit? Dan doen alle leerlingen hun koptelefoon op en luisteren ze via hun laptop mee.

Misschien is het lerarentekort wel helemaal niet meer op te lossen. Daarom moet je je nu voorbereiden op en gaan experimenteren met anders organiseren.

Implementatie in 4 fasen

De implementatie van het digitale klaslokaal is verlopen aan de hand van een aantal fases:

1. Visievorming
   Tijdens een visieworkshop is op papier gezet wat het doel van het digitale klaslokaal moest zijn. Vervolgens is er gewerkt aan draagvlak bij het team en een concreet actieplan gemaakt. In deze fase zijn ouders ook al geïnformeerd.
2. Voorbereiden
   Vervolgens begon de voorbereidingsfase. Er is gezocht naar een digitale leerkracht en de rol van digicoach is ingevuld. Leerlingen zijn gaan oefenen met de laptops en digitale leermiddelen. Bij de Kameleon is ervoor gekozen om ook 1 uur digitale geletterdheid als vak op te nemen. In deze fase zijn ook gezamenlijk de digitale spelregels bepaald.
3. Uitvoering
   Op het moment dat leerlingen voldoende vaardig waren en voor de leerkracht en digicoach duidelijk was wat er van hen werd verwacht, kon de Digitale Donderdag echt van start gaan.
4. Doorontwikkeling
   De Kameleon is bezig om te kijken hoe de doelstelling van het digitale klaslokaal verbreed kan worden en hoe bijvoorbeeld het aanleren van digitale geletterdheid als doelstelling meegenomen kan worden. Daarom is het digitale klaslokaal geïntegreerd in het bestaande rooster in kleinere blokken. Op die momenten pakken leerlingen hun laptop erbij om te werken aan opdrachten die voor hen zijn klaargezet. Leerdoelen worden daarbij gecombineerd. Zo kan een opdracht voor geschiedenis gecombineerd worden met het aanleren van een vaardigheid als het gebruik van Word. Daarnaast onderzoekt de Haagse Scholen of het digitale klaslokaal ook ingezet kan worden voor thuiszitters.

Is de nood aan de man? Dan kan het onderwijs nu makkelijker doorgang vinden. Het is al een keer gebeurd dat we kinderen met een laptop hebben verdeeld over andere klassen, omdat een leerkracht ziek was.

Voordelen

Het grootste voordeel van het digitaal klaslokaal is dat het je organisatie flexibeler maakt. Je bent zo beter voorbereid op bijvoorbeeld plotselinge uitval van een collega. Daarnaast werk je op deze manier op een hele concrete en praktische manier aan digitale geletterdheid. Digitaal lesgeven én krijgen, betekent namelijk ook dat je digitaal vaardig moet zijn. Het biedt daarnaast ook andere voordelen:

• Verbeterd klassenmanagement door makkelijk klaarzetten en opgeven van opdrachten.
• Leesvoortgang volgen.
• Minder tijd kwijt aan het voorbereiden van lessen.
• Lessen interactiever maken met video’s of quizzen.
• Met het digibord aantekeningen maken en deze delen met je leerlingen.
• Nooit meer schriften die kwijt zijn door digitale werkbladen en huiswerk.
• Ouders kunnen meelezen en -kijken met hun kinderen.
• 1 leerkracht op meerdere klassen.
• Digitale vaardigheden structureel oefenen.

Aandachtspunten

De verandering die OBS de Kameleon doorvoerde met de invoering van het digitale klaslokaal was groot en ging dan ook gepaard met een aantal nuttige leermomenten.

• Basismiddelen. Aanvankelijk startte de pilot met verouderde laptops. Dit leverde zo veel technische problemen op dat dit het geven van goed onderwijs belemmerde. Ook hadden de leerlingen aanvankelijk geen koptelefoon, waardoor het voor sommige leerlingen lastiger was zich goed te concentreren bij klassikale instructie. Goede en up-to-date ICT-middelen zijn daarom een belangrijke voorwaarde voor digitaal onderwijs. Ook de lesmethodes moeten een goede digitale variant hebben.
• Beheersing ICT-basisvaardigheden. Leerlingen moeten over voldoende ICT-basisvaardigheden beschikken om mee te kunnen doen. Hoewel ze vrij handig bleken met de hardware en daardoor snel om konden gaan met de laptop, vroegen met name Office-programma’s meer aandacht. Besteed dus voldoende tijd aan het aanleren van deze vaardigheden. Bijvoorbeeld door tijdelijk een digicoach in te zetten.
• Betrokkenheid van het team. Positieve ervaringen maken leerkrachten enthousiast over het digitale klaslokaal, maar het kan een uitdaging zijn om dit vast te houden. In sommige gevallen kan het ook een uitdaging zijn om draagvlak binnen het team te creëren voor een verandering als deze. De toegevoegde waarde moet voor het hele team voortdurend duidelijk blijven.
• Steun vanuit de stichting. Het helpt scholen als het schoolbestuur de standaarden en de randvoorwaarden bepaalt, maar scholen vervolgens zelf wel de ruimte te krijgen het digitale klaslokaal in te richten op een manier die bij de school past.
• Vaardigheden leerkracht. In de uitvoering bleek hoe belangrijk de rol en de vaardigheden van de digitale leerkracht zijn. Lesgeven via een scherm is anders dan lesgeven voor de klas. Het vraagt naast didactische kennis ook om voldoende kennis van digitale tools en om flexibiliteit. Je moet durven experimenten met digitale toepassingen en steeds zoeken naar manieren om de les interactief te houden. Anders is de kans groter dat leerlingen afhaken.