Erwin Bomas
Binnen het programma Slimmer leren met ICT hebben Kennisnet en de PO-Raad een praktische verkenning uitgevoerd bij vier basisscholen. Het doel: meer inzicht in de mogelijkheden om werkdruk te verminderen in het po. De vier scholen zoeken met vier verschillende methoden naar oorzaken van en oplossingen voor werkdruk. De resultaten van deze verkenning zijn te vinden in het rapport ‘Verminderen werkdruk met ict’, onderaan deze pagina.
Eerst gezamenlijk analyseren
De belangrijkste conclusie is dat schoolteams die werkdruk willen aanpakken eerst met elkaar de knelpunten identificeren en hier overeenstemming over bereiken. Zo’n gezamenlijke zorgvuldige analyse is nodig, omdat werkdruk veel verschillende en zowel objectieve als subjectieve elementen kent. Pas na deze analyse is het zinnig om, opnieuw in teamverband, oplossingen te bedenken.
In de praktijk is het niet altijd eenvoudig voor een team om het gesprek over werkdruk aan te gaan. Behalve dat hiervoor een tijdsinvestering nodig is, praten niet alle leraren even gemakkelijk over hoe ze werkdruk ervaren. Schoolbesturen en beleidsmakers die serieus werk willen maken van werkdruk, doen er daarom goed aan dit gesprek binnen teams te faciliteren.
De oplossingen om werkdruk te verminderen zijn heel divers. Scholen kunnen werkdruk verlagen door werkprocessen te verbeteren, of door de juiste inzet van ict. De keuze voor een bepaalde aanpak is afhankelijk van de situatie op een school en de fase van schoolontwikkeling waarin het team zich bevindt. De aanpak varieert van heel operationeel en concreet – wat gebeurt er in de klas? – tot abstract en strategisch – wat is de bedoeling van de school?
Verbetering van werkprocessen
De scholen die aan de verkenning hebben deelgenomen, richten zich relatief vaak op verbetering van werkprocessen, zoals effectiever samenwerken, taken verhelderen en verwachtingen managen. De vier scholen brengen in beeld waar in de werkprocessen zich de knelpunten voordoen. En komen zelf tot oplossingen. Met en zonder ict.
Zo blijkt bij basisschool ‘t Blokhuus dat het proces rondom de leesdossiers onnodig ingewikkeld is. Veel mensen spelen een rol in één proces en ze voeren handmatig taken uit die ze ook aan systemen (ParnasSys) kunnen overlaten. Na het uittekenen van dit proces concluderen de intern begeleider en administratief medewerker dat dit handiger kan. ’t Blokhuus heeft dit proces nu vereenvoudigd, met minder werkdruk tot gevolg.
SWS Balans pakt het fundamenteler aan. De school gaat terug naar de bedoeling: waar worden we nu eigenlijk blij van? Alle schoolprocessen en -systemen worden langs deze meetlat gelegd. Ook brengt de school zo op een dieper niveau werkdruk en werkplezier in kaart. De resultaten gebruikt SWS Balans in gesprekken over het nieuwe schoolplan.
Praktische ict-toepassingen
Naast de werkprocessen hebben de onderzochte scholen veel aandacht voor praktische ict-toepassingen. Na de gezamenlijke analyse stelt het team van CBS De Borgstee bijvoorbeeld vast dat twee tamelijk eenvoudige ict-handigheidjes de werkdruk verminderen:
- Een tutorial die uitlegt hoe leraren een screenshot maken van het voortgangsoverzicht van de applicatie Snappet en dit plaatsen in het juiste leerlingdossier in de elektronische leeromgeving MOO.
- Google Spreadsheets gebruiken om de tienminutengesprekken met ouders digitaal in te plannen. Voorheen konden ouders alleen op papier hun voorkeuren voor datum en tijd doorgeven.
Ook SWS Balans komt tot drie concrete ict-kansen voor werkdrukverlaging:
- alle data van leerlingen integreren in één ict-systeem
- andere vormen van toetsen en digitale toetsen inzetten
- ict inzetten om ouders te informeren en te betrekken bij het onderwijs (digitale studiewijzer)
Meer informatie
Naast het eindrapport ‘Verminderen werkdruk met ict’ is meer informatie over de cases beschikbaar. Op versnellingsvragen.nl/werkdruk vind u uitgebreide informatie over de aanpak in de experimenten en de concrete uitkomsten voor de scholen.