Virtual reality gebruiken bij veiligheidsopleidingen mbo

Landstede MBO in Harderwijk verwachtte net als veel andere mbo’s veel van virtual reality (VR). De Veiligheidsacademie Noordwest Veluwe (VANWV), onderdeel van Landstede MBO waar studenten hun veiligheidsopleidingen volgen, wilde daarom VR gaan inzetten. Om te voorkomen dat de hardware na enige tijd in de kast belandde, zoals op andere scholen vaak gebeurde, deed VANWV eerst onderzoek onder docenten, studenten en bedrijfsleven. Ze keken naar hoe VR het onderwijsproces zou kunnen ondersteunen. Dat resulteerde in een visie: VR moet iets bijdragen aan het reguliere leerproces door altijd een leerervaring aan te bieden, met de nadruk op ervaring.  

Ook keek het projectteam naar de facilitaire kant: Hoeveel en welke soort VR-brillen (met bedrading om vertraging in beeld die misselijkheid kan veroorzaken te voorkomen) en bijbehorende controllers kunnen we het beste gebruiken? Hoeveel extra schermen zijn er nodig, waarmee docent en medestudenten kunnen meekijken met de student die de VR-bril op heeft? Kunnen onze computers zware VR-applicaties draaien of hebben we nieuwe hardware nodig? Verder dachten ze na over het proces.  

Uit het onderzoek rolde verder een plan om een aantal scenario’s te ontwikkelen voor meerdere opleidingen waarmee studenten vaardigheden oefenen in een virtuele wereld, voordat zij de beroepspraktijk ingaan. Deze scenario’s zijn opgenomen in het curriculum van de opleidingen en een vast onderdeel van het onderwijs geworden. 

Inrichting VR-ruimte en VR-lesproces 

De VANWV heeft een trainingsruimte binnen de school ingericht met VR-apparatuur waar studenten hun vaardigheden kunnen oefenen in virtual reality. Die ruimte noemen zij de VRcade. Om ervoor te zorgen dat de VR-ruimte ook echt benut zou worden, wilde het projectteam dat docenten die net als andere klaslokalen reserveren tijdens lesuren. Docenten krijgen tijdens de les ondersteuning van een extra instructeur, die er onder andere voor zorgt dat de apparatuur van tevoren klaar staat en dat storingen tijdens de les meteen worden verholpen. Dat ontzorgt de docenten. Daardoor kunnen zij zich beter richten op de studenten en het leerproces.  

De VR-ruimte is bewust open ingericht. Zo houdt de docent overzicht en overwicht op de groep studenten. De ruimte is ingedeeld in 8 speelvelden. Elk veld bestaat uit dezelfde apparatuur:  

• een computer waar het scenario op draait 
• een VR-bril waarmee de student de VR-ervaring opdoet 
• een set hand controllers waarmee de student handelingen verricht in de virtuele wereld 
• twee schermen waar medestudenten en de docent op kunnen meekijken  

Binnen de velden ligt zeil op de grond, waarbij de randen bestaan uit tapijttegels. Door dit verschil in ondergrond voelen de studenten, ook met de VR-bril op, of zij binnen of buiten het veld staan. Binnen de vakken kunnen de studenten zich vrij bewegen. De studenten gaan in groepjes van 3 aan de slag, waarbij ze om beurten het VR-scenario doorlopen en elkaar feedback geven. 

Geleerde lessen over inzet VR 

Het project was het eerste jaar gericht op het maken van 4 scenario’s en het aanschaffen van hardware. Projectcoördinator Hedy Siemerink vertelt hierover: “We zijn eerst heel hard op de rem gaan staan, want we wilden eerst onze visie bepalen en de vragen beantwoorden. Waarom wil je VR inzetten bij onze onderwijsambities? Wat zou VR dan kunnen bijdragen aan het leerproces? En hoe zou dat dan moeten werken? Het is belangrijk om hierover in gesprek te gaan met collega’s.”  

Al snel bleek een grote behoefte aan meer deskundigheid op dit gebied. Daarom kreeg Hedy Siemerink de ruimte om zich volledig te verdiepen in de toepassing van VR in het mbo-onderwijs. Dankzij alle opgedane kennis en ervaringen, weet de VANWV nu beter wat ze wil en hoe ze dat kan organiseren. “Omdat we zelf beter weten wat technisch wel en niet kan, kunnen we de onderwijsvraag beter vertalen naar een oplossing in VR en dus ook beter overdragen aan de programmeurs die de scenario’s maken”, zegt Siemerink. 

Adviezen en tips voor implementatie VR-lessen 

Kijk vanuit het kwalificatiedossier hoe VR de didactiek kan ondersteunen

Een kwalificatiedossier verandert nauwelijks, maar een teamleider of de samenstelling van een team kan wel zomaar veranderen. Kijk daarom naar hoe u VR duurzaam en gericht kunt inzetten.  

Zet VR in als aanvulling op uw bestaande curriculum en niet als vervanging

De meerwaarde van VR zit in het kunnen oefenen van vaardigheden, voordat studenten de praktijk in gaan. Ze kunnen bijvoorbeeld in een veilige situatie oefenen met hoe te reageren op iemand die verward of boos is. De reflectie achteraf helpt een student om inzicht te krijgen in waarom hij of zij zo heeft gehandeld. Dat maakt het in de praktijk minder eng.  

VR biedt alleen meerwaarde als leermiddel als het een beleving meegeeft

VR ondersteunt ervaringsgericht leren. Als de beleving van de student niet centraal staat, dan is VR niet de juiste deze technologie om in te zetten en kunt u beter een ander leermiddel kiezen.