Remco Pijpers
Digitalisering in het onderwijs draagt bij aan waarden als doelmatigheid, toegankelijkheid en gebruiksgemak. Maar het roept bijvoorbeeld vragen op als:
- Hoe afhankelijk zijn we van data?
- Wie beheert deze data?
- Welke ict-voorzieningen kunnen we beter samen ontwikkelen of organiseren in plaats van ze af te nemen van marktpartijen?
Ontwikkelingen als dataficatie en de toenemende afhankelijkheid van dominante marktpartijen maken het belangrijker om hierover met elkaar in gesprek te gaan.
Onderwijsinstellingen hebben de publieke taak om waarden als gelijke kansen, betekenisvol contact en privacy voorop te stellen. Hoe kunnen scholen en instellingen sturen op waarde(n)volle innovatie?
Rechtvaardigheid, autonomie en menselijkheid
Door waarden voorop te zetten bij het ontwerp, de inkoop en de inzet van nieuwe technologie, kan het onderwijs de regie houden bij digitalisering. De 3 hoofdwaarden voor het onderwijs die centraal staan in de WaardenWijzer zijn rechtvaardigheid, menselijkheid en autonomie. Onder die hoofdwaarden zijn andere waarden te vangen die belangrijk zijn voor de onderwijspraktijk in het licht van digitalisering.
Denken vanuit onderwijswaarden
Door bij digitalisering te denken vanuit onderwijswaarden krijgt u versneld inzicht in de mogelijke dilemma’s en gevolgen voor verschillende betrokkenen. Bij besluitvorming is er vaak sprake van een weging van waarden, omdat niet alle waarden altijd te verenigen zijn.
Hierover in gesprek gaan helpt bij het nemen van doordachte besluiten. De WaardenWijzer geeft handvatten om de gedeelde waarden te benoemen, in dialoog te gaan over wat die waarden betekenen, en te bepalen of ze onder druk komen te staan in de context van nieuwe digitale mogelijkheden. Door deze gesprekken te voeren, kan het onderwijs digitalisering sturen op een manier die past bij haar publieke verantwoordelijkheid.
Er gebeurt veel op de verschillende niveaus in het onderwijs. In de WaardenWijzer vindt u voorbeelden die laten zien dat er al een goede basis ligt voor regie op waarden.
Meer weten over digitalisering vanuit onderwijswaarden?
Deze WaardenWijzer is een vervolg op het bèta Waardenkader dat in oktober 2020 is gepubliceerd. Wilt u zich verder verdiepen in digitalisering vanuit onderwijswaarden?
- Het rapport Waarden Wegen – Een ethisch perspectief op digitalisering in het onderwijs geeft een ethisch perspectief op digitale ontwikkelingen in het onderwijs. Het is een analyse die in kaart brengt hoe waarden worden beïnvloed en welk handelingsperspectief scholen in het po, vo en mbo hebben.
- Het Ethiekkompas van Kennisnet is een praktische tool voor onderwijsteams die aan de slag willen met een ethische vraag rond digitalisering. Het Ethiekkompas levert een gestructureerde ethische reflectie op, een afgewogen antwoord op de ethische vraag én een uitgebreid rapport met een overzicht van de belangrijkste overwegingen.