• Praktijkvoorbeeld
• |
• Artificial intelligence

Regionale samenwerking stelt vo-scholen in staat om samen met AI aan de slag te gaan

Wat kunnen we bij ons op school met artificial intelligence (AI)? Waar beginnen we? Veel scholen zijn met dit soort vragen bezig. Daarom richtten Sterk Techniek Onderwijs Noordwest-Friesland en Zuid-Friesland een AI-werkgroep op. Onderwijsprofessionals denken daarin samen na over AI in het voortgezet onderwijs, delen voorbeelden en laten zich inspireren door het mbo, hbo, wo en ondernemers uit de regio.

STO Café

Het idee voor een regionale werkgroep ontstond tijdens een zogeheten STO Café, vertelt Jildou van der Berg. Ze is lid van het programmateam van Sterk Techniek Onderwijs (STO) regio’s Noordwest-Friesland en Zuid-Friesland. “In mei 2024 ging ons STO Café over AI. Bart Beima van de AI-hub Noord-Nederland was een van de sprekers, samen met iemand uit het bedrijfsleven en een docent. Zo konden we het onderwerp van alle kanten belichten. AI raakt ons allemaal, dus we willen vanuit STO het vuurtje aanwakkeren en mensen met elkaar in contact brengen. Daarom hebben we tijdens dit STO Café mensen uitgenodigd zich aan te melden voor een nieuwe werkgroep AI.”

Van elkaar leren in de werkgroep

De oproep had succes: in de AI-werkgroep zitten ondertussen meer dan 25 onderwijsprofessionals van zo’n 20 scholen en koepels uit de regio. Onder hen zijn veel (relatieve) voorlopers, zoals docenten, teamleiders en andere professionals die zich bezighouden met AI. Maar er zijn ook werkgroepleden met minder ervaring. Het doel van de werkgroep is om mensen te verbinden, zodat alle scholen in de regio het gesprek gaan voeren over AI. Jildou van der Berg: “Veel voorlopers uit de werkgroep zijn eenlingen binnen hun organisatie. Zij hebben met de werkgroep een platform voor het gesprek over AI. Met elkaar kunnen we meer dan alleen. Bart heeft een groot netwerk en vanuit het STO hebben we lijntjes gelegd met Firda (mbo) en NHL Stenden (hbo). Zij zijn verder dan het voortgezet onderwijs met AI. Samen kijken we of we van elkaar kunnen leren. Wat hebben jullie al gedaan? Past dat bij ons?”

In gesprek met het bedrijfsleven

Bart Beima raakte geïnspireerd door de interesse vanuit het onderwijs en de initiatieven die er al zijn. “Er zijn heel veel prachtige voorbeelden en organisaties en regelingen waarvan je gebruik kunt maken. Dus mijn advies is altijd: ga elkaar helpen en opzoeken. En dat is wat er hier gebeurt. Het is belangrijk dat je daarbij ook mensen van buiten betrekt. Zo nodigden wij Probo uit. Dat is een print- en signingbedrijf uit de regio dat innovatief bezig is met AI. Zij riepen het onderwijs op om meer met AI te gaan doen, omdat dat echt noodzakelijk is voor de bedrijven van morgen.” Van der Berg: “Probo maakte duidelijk dat het bedrijfsleven andere skills nodig heeft dan de vaardigheden die we leerlingen nu in de scholen bijbrengen.”

Hoe wordt AI nu gebruikt?

Om te begrijpen hoe leerlingen en medewerkers AI nu gebruiken, heeft de werkgroep een vragenlijst verspreid onder medewerkers en leerlingen van een groot aantal scholen, vertelt Van der Berg. “Hoe gebruik je AI? Waar loop je tegenaan? Dat soort dingen vragen we uit.” Wat opvalt is dat vrijwel iedereen, zowel leerlingen als medewerkers, AI gebruikt. Van der Berg: “Leerlingen geven aan dat AI extra uitleg geeft en hen daardoor helpt om dingen te begrijpen. Ook gebruiken ze AI om tekstfouten te verbeteren. Maar ze vinden het ook spannend. Sommige leerlingen zijn bang dat AI de wereld overneemt of verkeerde informatie geeft. Ook vragen ze zich af wat er met hun data gebeurt. Ik vind het opvallend hoe vaak betrouwbaarheid van AI voor hen al een issue is.” Uit de uitkomsten van de vragenlijst onder medewerkers blijkt dat zij de creativiteit van generatieve AI vooral gebruiken om opdrachten te bedenken en om teksten te schrijven.

Richtlijnen ontwikkelen

De vragenlijst geeft waardevolle input voor een set voorbeeldrichtlijnen die de werkgroep gaat opstellen. “Daar gaan we in groepjes aan werken. Het idee is dat je als schoolorganisatie iets uit die voorbeeldrichtlijnen kunt kiezen en ze kunt aanpassen op basis van je eigen onderwijsvisie. Eerst ontwikkelen we richtlijnen voor het gebruik in de les. Denk aan het omgaan met persoonsgegevens en wat je wel en niet mag invoeren. Als je zoiets als individuele school moet uitwerken is dat een grote opgave. Hierna pakken we het thema toetsing op.”

Professionalisering: met elkaar en met andere onderwijssectoren

De kennisdeling in de werkgroep helpt de werkgroepleden bij hun professionalisering op dit onderwerp. STO helpt daarbij om de stroom aan informatie over dit onderwerp te filteren voor de deelnemers. Daarnaast mogen de vo-docenten aanschuiven bij trainingen die het mbo organiseert. Ook geeft de werkgroep drie mensen de mogelijkheid om bij de Rijksuniversiteit Groningen de Leergang AI voor beleidsmakers te volgen. Beima: “Ik vind het heel mooi dat regionale kennis die de universiteit heeft zo bij het onderwijs terecht komt.”

Parallel werken

Zo speelt de werkgroep op meerdere borden: richtlijnen maken, elkaar inspireren en professionaliseren. Van der Berg: “In het onderwijs zijn we bij dit soort processen gewend om bij het begin te beginnen en dan door te werken tot het einde. Maar dit onderwerp is zó in beweging. Wij zijn gewoon begonnen vanuit de gedachte dat klein beginnen mag en dat niet alles direct perfect en volledig hoeft te zijn. Door met onze input het gesprek te voeren op de scholen is er ruimte voor verdere groei en ontwikkeling.” Beima vult aan: “In het bedrijfsleven noemen we dit parallel werken. De technologie ontwikkelt zich zo snel. Wachten op beleid duurt echt te lang.”

Mensgericht AI-gebruik

In de toekomst gaat de werkgroep ook met AI-geletterdheid van leerlingen aan de slag. “We raken precies de punten waarom de AI Coalitie in het leven is geroepen”, zegt Bart Beima. “AI op een soort mensgerichte en verantwoorde manier het land en dus ook het onderwijs in laten rollen.” De werkgroep werkt in de regio aan richtlijnen en beleid, maar is tegelijkertijd aangesloten op wat er op nationaal niveau gebeurt. Zo zijn onderdeel van een nationale groep en krijgen daardoor onder andere ook informatie vanuit bijvoorbeeld de projecten van het Nationaal Onderzoekslab AI, NOLAI.

Doorgaan met wat wél kan

De werkgroep richt zich op het verantwoord en mensgericht inzetten van AI. Van der Berg: “Scholen hebben te maken met de AVG. Onze uitdaging is daarbij om vooral door te gaan met alles wat wél kan en met elkaar het gesprek te voeren, ook op de eigen scholen. Ik merk dat steeds meer onderwijsmensen uit de regio zich willen aansluiten bij de werkgroep. Ze denken vaak dat ze achter lopen ten opzichte van andere onderwijsinstellingen, maar dat blijkt in de praktijk echt wel mee te vallen.”

Handreiking AI voor scholen

De online handreiking AI voor scholen helpt je om bewuste en verantwoorde keuzes te maken over het gebruik van artificial intelligence. Je vindt er verschillende artikelen met tips en verdiepende informatie over AI.

Handreiking AI voor scholen