• Uitleg
• |
• Digitale geletterdheid
• |
• po
• vo

Beeldvorming en oriëntatie

Om digitale geletterdheid goed te verankeren in je onderwijs moet je eerst weten wat digitale geletterdheid betekent voor jouw organisatie en je oriënteren op de beste manier is er om invulling aan te geven. Dat doe je in een beeldvormingstraject. Zo geef je richting aan je visie en zorg je ervoor dat iedereen over hetzelfde praat en hetzelfde bedoelt.

Door Marvin Reuvers

24 november 2025

6 minuten lezen

Het belang van digitale geletterdheid 

Beeldvorming gaat niet alleen over wat digitale geletterdheid is, maar vooral ook waarom het voor jouw school van belang is. Je kunt je hierbij deels baseren op de drie kerndoelen voor digitale geletterheid, maar je eigen onderwijsvisie speelt hierbij ook een rol. Zorg daarom dat je je onderwijsvisie scherp voor ogen hebt als je start met een beeldvormingstraject. 

Beeldvorming legt de basis voor een visie

Beeldvorming vindt plaats voor je een visie opstelt voor digitale geletterdheid. Het zit dus helemaal aan het begin van een implementatietraject. Beeldvorming begint met het verzamelen en delen van ervaringen, idealen, projecten en voorbeelden van hoe andere scholen dit vak een plek hebben gegeven in hun onderwijs. Ook je leerlingenpopulatie en hun verwachtingen neem je mee. Zo vorm je samen een gedeeld beeld en een gedeeld begrippenkader over hoe je om wil gaan met digitale geletterdheid op jouw school. Op basis hiervan kun je de uitgangspunten voor het integreren van digitale geletterdheid in jouw onderwijsaanbod gaan opstellen. Die uitgangspunten vormen in een volgend stadium de basis voor je visie.

Houd bij de beeldvorming van digitale geletterdheid goed jullie doelgroep(en) voor ogen: de leerlingen. Wat voor hen relevant is, is bepalend.

Starten met een beeldvormingstraject

Het is handig om een beeldvormingstraject te starten met het hele team of een groot deel van het team. Zo draagt het namelijk ook bij aan het verwerven van draagvlak voor digitale geletterdheid. Eén persoon kan hierbij de kar trekken, maar je kunt ook werken met een stuurgroep. Tijdens zo’n startbijeenkomst kun je eerst met elkaar ervaringen en ideeën delen over wat digitale geletterdheid bij jullie op school zou moeten zijn én bij wat je al doet aan digitale geletterdheid. Daarna kun je het concreter gaan maken en nadenken over hoe je die idealen en ideeën over digitale geletterdheid kunt vertalen naar de kennis, vaardigheden en houding die leerlingen zouden moeten verwerven.

Denkvragen

Bij de voorbereiding van een beeldvormingstraject kan het handig zijn om vooraf onderstaande vragen te beantwoorden:

• Hoe hebben nieuwe vakken of thema’s in het verleden een plek gekregen binnen jullie onderwijsaanbod? Denk burgerschap en techniek in het primair onderwijs of CKV in het voortgezet onderwijs. Kun je dat visueel maken om het zo te delen?
• Wie betrekken we allemaal betrokken bij beeldvorming?
• Hoe bepalend is de stem van één (of enkele) personen?
• Wat verstaan we onder verschillende begrippen die bij digitale geletterdheid horen?

Nadenken over deze vragen vooraf helpt je om ervoor te zorgen dat iedereen over hetzelfde praat tijdens het beeldvormingstraject en tot een concreet resultaat te komen.

Kerndoelen

De kerndoelen digitale geletterdheid spelen ook een rol bij het beeldvormingstraject. Hoe geef je op zo’n manier invulling aan deze doelen dat ze aansluiten op je onderwijsvisie? En welke middelen en methoden zet je daarvoor in? Verlies daarbij niet uit het oog dat digitale geletterheid niet alleen over vaardigheden gaat. Hoewel het weliswaar een vak is waarbij veel gecreëerd wordt – denk aan websites, posters en presentaties – gaat het ook om opdoen van kennis.

Na de beeldvorming

Een heldere beeld van digitale geletterdheid vormt een belangrijke basis voor het opstellen van een visie en het creeren van draagvlak. Na een zorgvuldig doorlopen beeldvormingstraject heb je antwoorden op de volgende vragen:

• Hoe komt digitale geletterdheid aan bod komt in ons onderwijs?
• Hoe past digitale geletterdheid bij onze visie op onderwijs?
• Hoe en welke vormen van digitale geletterdheid sluiten aan op onze doelgroep?
• Wat zijn aanknopingspunten om bestaand lesaanbod in andere vakken te koppelen aan digitale geletterdheid?

Met deze antwoorden kun je de uitgangspunten formuleren die de basis vormen voor je visie op digitale geletterdheid 

Tips en aandachtspunten

Ga je aan de slag met beeldvorming? Hou dan rekening met onderstaande tips en aandachtspunten:

• Niet alles is digitale geletterheid. Hou er rekening mee dat niet elke vorm van het gebruiken van technologie automatisch digitale geletterdheid is. Zo staat het gebruik van methodesoftware – bijvoorbeeld voor rekenen – niet automatisch gelijk aan het opdoen van vaardigheden in digitale geletterdheid.
• Digitale geletterdheid onderwijzen zonder technologie. Daarnaast kan digitale geletterdheid ook heel goed worden aangeboden zonder daarbij technologie te gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan een groepsgesprek over een actuele ontwikkeling met betrekking tot cyberpesten.
• Baken het onderwerp af. Onder digitale geletterdheid gaan veel begrippen en definities schuil. Daarmee loop je het risico het te breed te benaderen. Houd daarom goed jullie doelgroep(en) voor ogen. Wat is relevant voor jullie leerlingen? Een beeldvormingstraject helpt om weg te strepen wat niet binnen jullie aandachtsgebied ligt.  
• Betrek de voorlopers. In elke school zijn er voorlopers. De mensen die als eerste een onderwerp omarmen en ermee aan de slag gaan. Deze voorlopers zijn belangrijk voor de integratie van digitale geletterdheid op school. Zorg er daarom voor dat je ze direct bij de start van de beeldvorming betrekt.
• Begin niet te vroeg met ontwikkelen van lesmateriaal. Beeldvorming creëren is niet hetzelfde als lessen ontwikkelen. Er is een grote hoeveelheid bronnen met goed lesmateriaal beschikbaar. Maar voor je die gaat inzetten moet je weten waar het aanbod aan moet voldoen. Weet je dat niet? Dan loop je het risico te verdwalen in al die beschikbare content. Een helder geschetst beeld van digitale geletterdheid vormt dan ook de basis voor een afwegingskader om leermiddelen te selecteren.
• Breng je bestaande onderwijsaanbod in kaart. Als je aan de slag gaat om digitale geletterdheid een plek te geven in je onderwijs, is het handig om een goed overzicht van je huidige aanbod bij de hand te hebben. Dat maakt het makkelijker om te bepalen hoe en waar digitale geletterheid aansluit en een mooie aanvulling kan geven op andere vakken.
• Bijstellen van je beeld. Een beeld op digitale geletterdheid is niet in beton gegoten. Aan de ene kant kan technologie zich snel ontwikkelen. Aan de andere kant doe je zelf ook ervaringen op die van invloed zijn op je beeld. Evalueer het beeld daarom regelmatig en stel het bij als het nodig is.

Onderdeel van de ‘Wegwijzer digitale geletterdheid’

Deze wegwijzer helpt scholen met de implementatie van digitale geletterdheid aan de hand van praktische handvatten en achtergrond en duiding rondom dit onderwerp.

Ga naar de wegwijzer digitale geletterdheid