Remco Pijpers
Smartphones op school: verbieden of niet? Voor veel scholen is het een ingewikkelde keuze. Aan de ene kant is er de zorg over de afleiding die mobiele telefoons in de klas veroorzaken en over een eventuele invloed op mentaal welzijn en sociaal gedrag. Aan de andere kant worden juist de mogelijkheden met smartphones in het onderwijs onderstreept, en het belang om aan te sluiten bij de digitaliserende maatschappij. Beide kanten in het debat vinden het belangrijk dat leerlingen goed leren omgaan met smartphones, zowel met de mogelijkheden, als met de afleiding. Een ding is in ieder geval duidelijk: leerlingen en leraren zijn gebaat bij een helder smartphonebeleid op school.
De publicatie ‘Schoolbeleid voor smartphones’ is een nieuwe versie van de publicatie die in 2019 uitkwam. De handreiking – met nieuwe praktijkvoorbeelden, tips, inzichten uit de dagelijkse praktijk en actueel wetenschappelijk onderzoek – helpt scholen op weg bij het vormgeven van hun eigen smartphonebeleid. Hoewel de publicatie is bedoeld voor het voortgezet onderwijs, kunnen ook andere schoolsoorten er hun voordeel mee doen.
De handreiking bestaat uit drie delen:
Dit zijn een aantal belangrijke aandachtspunten uit de publicatie:
Het vraagstuk van het al dan niet toestaan van smartphones op school is niet met een simpel ‘ja’ of ‘nee’ te beslechten. Elke school heeft een andere didactische en pedagogische visie en een eigen leerlingpopulatie. Wat werkt voor een school met zeer moeilijk lerende leerlingen hoeft niet te werken voor een andere school. Een school met een duidelijk mediaprofiel maakt wellicht andere keuzes dan een school waarbij strakke routines een belangrijk onderdeel van de dag vormen. En ook binnen scholen kan er verschil zijn: voor de bovenbouw kan een andere aanpak nodig zijn dan voor de onderbouw. De praktijkvoorbeelden in de publicatie laten zien hoe verschillende scholen hun eigen afwegingen maken. Uit onderzoek komen wel aanwijzingen naar voren dat vooral leerlingen die moeite hebben met leren, profiteren van een strikt smartphonebeleid.
Een belangrijk uitgangspunt voor elke school zou moeten zijn dat multitasken en leren niet goed samengaan. Leerlingen zijn erbij gebaat dat ze kunnen leren in een omgeving die multitasken ontmoedigt. Ook is het belangrijk dat de school een visie en een aanpak heeft op het gebied van digitale geletterdheid. Leerlingen moeten leren omgaan met de mogelijkheden, maar ook met de afleiding van digitale apparaten in hun dagelijkse bestaan. Hiermee kunnen ze oefenen als smartphones gestructureerd zijn toegestaan op school. Maar er bestaan ook andere manieren om te oefenen met impulscontrole.
Scholen staan voor de vraag wat de invloed van smartphones is op het leren van hun leerlingen. De beslissing om smartphones al dan niet toe te staan in specifieke situaties is dus een belangrijke didactische keuze. Maar omgaan met digitale afleiding op school is altijd ook een pedagogisch vraagstuk. Sociale media, op smartphones, maar ook op smartwatches, tablets en laptops, doen continu een beroep op de aandacht van de leerling. Hier een goed antwoord op formuleren vraagt om actieve gesprekken, keuzes van de school en een eenduidig beleid waar leerlingen en leraren op kunnen terugvallen.
Op dit moment buigt de minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs zich over het al dan niet toestaan van smartphones in het klaslokaal. Eerder dit jaar heeft hij de Tweede Kamer beloofd onderzoek te doen naar de haalbaarheid en wenselijkheid van een landelijk smartphoneverbod. Hij praatte met leerlingen, docenten en wetenschappers. Praktijk en wetenschap kwamen ook aan het woord in een rondetafelgesprek.
Het is nog niet duidelijk wanneer Wiersma bekendmaakt of de overheid smartphonegebruik gaat reguleren, of scholen anderszins vraagt om beleid dat leerlingen en leraren helpt om te gaan met de verstorende werking van digitale technologie.
Aan het denken gezet door de landelijke discussie, zijn veel scholen momenteel ter voorbereiding op het aankomend schooljaar nieuw beleid aan het maken. Daarom heeft Kennisnet besloten de publicatie Schoolbeleid voor smartphones te actualiseren.
De publicatie ‘Schoolbeleid voor smartphones’ is een nieuwe versie van de publicatie die in 2019 uitkwam. De handreiking – met nieuwe praktijkvoorbeelden, tips, inzichten uit de dagelijkse praktijk en actueel wetenschappelijk onderzoek – helpt scholen op weg bij het vormgeven van hun eigen smartphonebeleid.