- Uitleg
- |
- Professionalisering leraar
- |
- po
- vo
- mbo
De i-coach als schakel tussen onderwijs en ict-professionalisering
Een i-coach helpt docenten in het mbo effectief gebruik te maken van ict in hun onderwijs en samen te professionaliseren. Maar voor veel instellingen is het nog een uitdaging de i-coach duurzaam in te zetten. Wat moet een i-coach precies kennen en kunnen en hoe zet je een i-coachprogramma op? In deze publicatie lees je alles over de i-coach.
Door de redactie
Techniek op orde
In het mbo zijn de ict-voorzieningen goed op orde. Dit blijkt uit de ‘Ict-monitor mbo 2019’. Vooral de techniek staat als een huis: de hardware en software draaien naar behoren en de internetverbindingen zijn goed. Maar in de praktijk plukken nog niet veel instellingen hier de vruchten van. Wanneer we kijken naar de inzet van ict-toepassingen dan valt op dat de afstemming tussen ict en het onderwijs nog niet overal optimaal is en docenten onderling sterk verschillen qua digitale vaardigheden.
Verbinding tussen onderwijs en ict
Sommige docenten komen er niet aan toe om zich verder te ontwikkelen op het gebied van ict-bekwaamheid. Hierdoor profiteren ze minder van de toegevoegde waarde van ict. Gevolg: de studenten van die docent profiteren er daardoor ook minder van. “Dat is jammer, want goed gebruik van ict in het beroepsonderwijs heeft een groot effect op hoe de student zich voorbereidt op werk, burgerschap en verder leren,” vertelt Frans Schouwenburg, expert op het gebied van onderwijsvernieuwing met ict bij Kennisnet.
Uit onderzoek blijkt dat docenten die over meer didactische vaardigheden beschikken, eerder, meer en beter gebruikmaken van ict. Dit betekent dat er dus een direct verband is tussen het didactische vermogen van de docent en de opbrengsten van ict in de klas. Veel instellingen investeren daarom in ict-bekwaamheid en professionalisering door middel van een i-coach. Dit is iemand uit de organisatie die de verbinding kan maken tussen onderwijs en ict, en collega’s ondersteunt om te professionaliseren.
Samen professionaliseren
Voor professionalisering is het belangrijk om verschillende partijen te betrekken bij dit proces. Conny Daansen, adviseur Lerende Organisaties, vertelt in onderstaande video over haar praktijkervaringen.
Duurzame leergemeenschap
Schouwenburg benadrukt het belang van een goede samenwerking: “Uit onderzoek blijkt dat de professionaliteit flink stijgt wanneer docenten hier samen aan werken. Bijvoorbeeld door samen de lespraktijk te onderzoeken en actief te worden in netwerken binnen en buiten de instelling.” Collega’s versterken en ondersteunen elkaar wanneer ze samen doelen stellen, met elkaar meekijken en samen nieuwe dingen uitproberen. De i-coach is hierbij de perfecte aanjager, ondersteuner, inspirator en bruggenbouwer. Gezamenlijk vormen ze een vruchtbare leergemeenschap.
Naast een goede samenwerking heeft het management ook een belangrijke taak. In dit proces is het belangrijk dat er voldoende sturing vanuit het management is en dat er voldoende tijd en middelen beschikbaar worden gesteld. Schouwenburg: “De effecten van een goed functionerende leergemeenschap zijn veelbelovend. Dit zien we terug in zowel de praktijk als in onderzoek. Een i-coach slaagt dus vooral bij de gratie en als onderdeel van een goede en duurzame leergemeenschap.”
We hebben de afgelopen twee jaar wel stappen gemaakt, maar ik had graag meer ondersteuning vanuit het bestuur gekregen. Bijvoorbeeld een visiestuk waar de rol van ict duidelijker in naar voren komt.
In de praktijk vinden veel instellingen het een uitdaging om i-coaches effectief en duurzaam in te zetten. Het programma Bruggen Bouwen biedt uitkomst. Dit is het startpunt voor inzicht in ict-bekwaamheid van de docenten binnen jouw instelling.
Bruggen Bouwen
pdf | 1003.72 KB
Binnen dit programma zijn verschillende activiteiten ondernomen om instellingen te ondersteunen:
- onderzoek naar de succesfactoren van i-coaches
- een peergang voor i-coaches. In de Peergang wisselen i-coaches (peers) onderling kennis en ervaringen uit. Hierin staat de verbinding van ict aan de didactiek centraal en komen coachingsvaardigheden en -skills aan bod.
- de ontwikkeling van een masterclass voor het opzetten van een i-coachprogramma
Ontstaan programma Bruggen Bouwen
Signalen uit de praktijk vormden de basis voor het programma Bruggen Bouwen. Tijdens een serie interviews bij mbo-instellingen hoorden wij veel dezelfde signalen. Er werden veel stappen gezet op het gebied van onderwijs en ict, maar er was behoefte aan meer afstemming daartussen.
Vanuit het netwerk van saMBO-ICT werd de i-coach als mogelijke oplossing aangedragen. Dit werd onderzocht. Het resultaat van dit onderzoek is de publicatie ‘De succesfactoren van i-coaches in het mbo’ en ontstond het programma Bruggen Bouwen. Het doel van Bruggen Bouwen is het realiseren van beter onderwijs met effectief en efficiënt ict-gebruik. Daarbij leert de ervaring dat vooral een mbo-brede aanpak bij dergelijke programma’s succesvol is. Het ultieme doel? Een i-coach voor elk team op alle mbo-instellingen.
Koppelen van onderwijsdoelen
Het koppelen van onderwijsdoelen is een essentiële hoeksteen voor een i-coachprogramma. Wanneer de onderwijsdoelen helder zijn, kunnen deze gekoppeld worden aan de ict-doelen. Zo wordt duidelijk aan welke ict-bekwaamheden een docent kan werken om ict effectiever in te zetten in het onderwijs.
Een i-coach kan zijn of haar werk alleen gericht doen als duidelijk is welke ict-bekwaamheden van docenten verbeterd kunnen worden. Daarom is het belangrijk om dit eerst te onderzoeken. Op die manier weet je welke ict-bekwaamheden docenten nodig hebben en de i-coach aan welke vaardigheden gewerkt moeten worden.
Om te kunnen werken aan ict-bekwaamheid bestaat binnen de onderwijscontext een zogenaamd raamwerk. Vanuit dit raamwerk kunnen instellingen acties ondernemen om ict-bekwaamheid te vergroten samen met de i-coach. Dit bestaat uit vier elementen:
- digitale geletterdheid
- de leersituatie
- professionalisering
- de organisatie
Kenmerken van een i-coach
Het proces van professionaliseren werkt het beste wanneer gezamenlijk wordt opgetrokken: samen leren over ict, gecoördineerd door een i-coach. Een i-coach is bij voorkeur iemand die als collega goed benaderbaar is, overal en altijd beschikbaar, ervaring als docent en kennis van nuttige technologische toepassingen in het onderwijs. Veel instellingen werken al met zo’n spin in het web onder allerlei benamingen: blended coach, mediacoach, e-ambassadeur en de meestgebruikte is i-coach.
Ik ben zo blij met de i-coach, die helpt mij zo in mijn werk. Het is fijn dat hij een echte doorzetter is, in staat om anderen te inspireren en enthousiasmeren.
Verschillende rollen
Een i-coach heeft een veelzijdige taak en heeft daarvoor verschillende talenten en brede kennis nodig. Uit een inventarisatie onder deelnemers van het programma Bruggen Bouwen, kwamen 6 cruciale rollen van de i-coach naar voren. Deze rollen brengen de meerwaarde van de i-coach duidelijk in beeld:
- de trainer die effectieve workshops en trainingen geeft met een specifiek doel en duurzame effecten, die weet welke trainingen zinvol zijn en deze op maat snijdt.
- de coach die collega’s op de juiste manier individueel stimuleert en enthousiasmeert en die toegankelijk en bereikbaar is als deel van het team.
- de adviseur die zichzelf, de organisatie en de klant goed genoeg kent om passend advies te geven. De adviseur weet wat er speelt, welke vragen er leven en hoe daarop in te springen.
- de onderwijskundige die de didactische waarde van ict in het oog houdt en een serieuze gesprekspartner is voor de docent.
- de veranderkundige die effectief een verandertraject kan begeleiden en als schakel tussen onderwijs en management kan functioneren.
- de technovator die de potentie van nieuwe technologie voor de onderwijscontext kent en enthousiast en inspirerend overbrengt.
Inzicht met de i-scan
I-coaches starten hun taak vaak als technovator: de enthousiaste techneut. Maar in de praktijk krijgen ze met elke rol in meer of mindere mate te maken. Dit hangt samen met de doelstellingen van het i-coachprogramma en de keuzes van een instelling hierin. Het programma Bruggen Bouwen is gebaseerd op deze 6 rollen en richt zich bij de Peergang op de verdere ontwikkeling daarvan.
Dit betekent overigens niet dat een i-coach alle rollen perfect hoeft te beheersen om zijn of haar werk te doen. Het model helpt wel om te ontdekken waar nog mogelijkheden liggen tot ontwikkeling. Daarnaast vullen verschillende i-coaches in een instelling elkaar aan in vaardigheden en talenten – daarom is een centrale aanpak en het delen van kennis heel belangrijk.
Om te zien in hoeverre een i-coach de rollen vervult is er de i-scan. Deze brengt aan de hand van een korte self assessment in beeld, in welke rol een i-coach uitblinkt en voor welke rollen er nog ruimte voor verbetering is. De resulterende grafiek helpt om inzichtelijk te maken welke module van de Peergang een i-coach zich het beste op kan richten.
Start de i-scan