Remco Pijpers
Een aantal schoolbesturen in het primair onderwijs heeft een leerlijn programmeren ontwikkeld voor het basisonderwijs. "Ik hoor dat heel veel scholen aandacht willen gaan besteden aan programmeren", zegt Teun Meijer van onderwijsgroep Fier. "Maar er zijn zóveel middelen en materialen beschikbaar, dat je als school vaak niet weet wat je zou moeten kiezen. Of waarom."
Versnellingsvraag
Om die vragen te beantwoorden, hebben schoolbesturen – Onderwijsgroep Fier en Stichting OPONOA in de Achterhoek – een versnellingsvraag ingediend. Dat is een vraag waar meerdere scholen tegenaan lopen bij de inzet van ict in het onderwijs, en die tot en met 2018 kon worden beantwoord met ondersteuning van Kennisnet en de PO-Raad. De scholen konden zelf een leerlijn programmeren gaan ontwerpen, waarbij de ontwerpers zijn ondersteund door SLO.
Doorlopende leerlijn over programmeren
Het resultaat is een doorlopende leerlijn waarin leerlingen kennismaken met een tiental programmeerbegrippen, zoals algoritmes, patronen en variabelen.
Bij elk begrip zijn leerdoelen beschreven, voor de onderbouw, middenbouw en bovenbouw, en er zijn voorbeeldlessen opgenomen. Scholen en leerkrachten kunnen zelf kiezen aan welke begrippen ze aandacht besteden, en welke lessen ze daarvoor eventueel gebruiken.
Lessen niet op de computer
De leerlijn is bijna volledig ‘unplugged’, zegt Meijer. Bij de lessen zijn dus geen computers nodig. "We willen leerlingen geen programmeertalen aanleren. Leraren zouden veel voorkennis nodig hebben om de kinderen goed te kunnen begeleiden, en daarnaast hebben die computertalen vaak een te hoog niveau voor de basisschool. Ook verouderen ze snel."
Achterliggende principes
Het gaat er bij de leerlijn om dat leerlingen kennismaken met de achterliggende principes van het programmeren. "Zeg maar de grammatica van het programmeren", aldus Meijer. "Om te kunnen functioneren in de maatschappij van nu en van de toekomst, is het immers goed om basiskennis te hebben van hoe een computerprogramma werkt."
Een programmeerles draait niet alleen om programmeren.
In de lessen uit de leerlijn moeten leerlingen vaak ook samenwerken, kritisch denken, problemen oplossen en hun creativiteit aanspreken. Zo’n les draait dus zeker niet alleen om programmeren."
‘Startpunt voor andere leerlijnen’
Meijer ziet de nieuwe leerlijn als startpunt. "Wij willen de lijn hier op school zelf uitbreiden met een materiaalleerlijn en een beeldschermleerlijn. In de materiaalleerlijn gaan de leerlingen dan zelf aan de slag met programmeerbare materialen, zoals de Bee-bot of Lego Mindstorms.
Bij de beeldschermleerlijn gaan leerlingen zelf echt ‘plugged’ programmeren, bijvoorbeeld met de programmeertaal Scratch of de materialen van studio.code.org. Meijer: "Dat zal zeker niet voor alle leerlingen zijn weggelegd. Ik zie het als aanvulling, voor kinderen die op het gebied van programmeren wat extra’s aankunnen."
Solide basis
De leerlijn is een solide basis waar scholen naar hartenlust gebruik van kunnen maken, zegt Meijer. "Er is veel materiaal beschikbaar over programmeren in het basisonderwijs. En het is mooi dat we dat nu hebben kunnen ordenen in deze leerlijn. Als school of leerkracht weet je nu met welke doelen je met jouw leerlingen of groepen aan de slag kunt, en hoe die doelen passen in een groter geheel. Dat geeft houvast."
Scholen kunnen de leerlijn nu zelf gebruiken. Bekijk de leerlijn op Wikiwijs, het onderwijsplatform waarop je leermiddelen zoekt, hergebruikt, maakt en deelt.